Buena-mano ng SSS sa bagong taon

 850 total views

Mga Kapanalig, kasabay ng pagsalubong sa bagong taon ang dagdag sa buwanang kontribusyon sa Social Security System (o SSS). Epektibo ito simula a-uno ng Enero.

Alinsunod sa Republic Act No. 11199 o ang inamyendahang Social Security Act na ipinasa noong 2018, tataas ang kontribusyon ng mga miyembro ng SSS kada dalawang taon. Umakyat ito sa 12% noong 2019, 13% noong 2021, at 14% noong 2023. Ngayon, 15% na ang contribution rate. Halimbawa, kung ang suweldo ng isang miyembro sa isang buwan ay sampung libong piso, ₱1,500 na ang dapat niyang ihulog sa SSS. Kung empleyado ang miyembro, hati sila ng kanyang employer: 5% sa empleyado at 10% naman sa employer.

Ito na sana ang huling pagtaas ng kontribusyon ng mga miyembro. Sa taas ng mga bilihin ngayon at sa mahal ng mga serbisyo—gaya ng pagpapadoktor at pagpapaospital—dagdag-pasanin talaga ang umento sa hulog sa SSS. Anumang kaltas sa suweldo ay kabawasan sa panggastos ng mga karaniwang manggagawa. Habang tumataas ang suweldo ng isang miyembro, tataas din ang kanyang kontribusyon. 

Mabuti sana kung sabay ding tumataas ang suweldo ng mga manggagawa. Ayon sa Department of Labor and Employment, halos limang milyong minimum-wage workers sa pribadong sektor ang nakatanggap ng mas mataas na suweldo noong isang taon. Nasa pagitan ng ₱21 at ₱75 daw ang itinaas sa arawang suweldo sa maraming rehiyon sa bansa. Pero baka lumalabas na ang itinaas sa suweldo nila ay napupunta sa SSS at iba pang kailangang hulugan katulad ng Pag-IBIG at PhilHealth.

Paliwanag ng SSS, kailangang itaas ang buwanang kontribusyon ng mga miyembro nito para humaba ang buhay ng pondo ng ahensya. Mas mataas na kontribusyon, mas mataas na benepisyo, katwiran ng SSS. Dapat lang.

Pero natuklasan ng Commission on Audit (o COA) na noong 2023, bigo ang SSS na kolektahin ang bilyun-bilyong halaga ng kontribusyon mula sa mga tinatawag na delinquent employers. Tumataginting na 89 bilyong piso ang hindi nakolekta ng SSS noong taóng iyon. Sa inaasahang halos 94 bilyong pisong koleksyon, kulang-kulang 5% lamang ng halagang ito ang nai-remit sa SSS. Hindi bababa sa 420,000 na employers ang hindi raw naghulog ng kanilang ambag sa SSS contribution ng kanilang empleyado. Ang ganitong kalaking halaga ng ‘di nakokolektang kontribusyon, puna ng COA, ay patunay na inefficienct o hindi masinop at maagap sa pangungulekta ang ahensya. Makaaapekto ito sa paghahatid ng SSS ng mga benepisyo sa mga miyembro at mga benepisyaryo nila. 

Ang katatagan ng ating social security ay pundasyon ng pagtataguyod ng ating lipunan sa dignidad ng tao (lalo na ng mga mahihirap na walang kayamanang maaasahan sa kanilang pagtanda) at sa kabutihang panlahat (o common good). Mahahalagang prinsipyo ang mga ito ng mga panlipunang turo ng ating Santa Iglesia. Dapat may makakapitan, ‘ika nga, ang mga manggagawa kapag sila ay nawalan ng trabaho, nagkasakit, naaksidente, tumanda, o namatay.

Kaya mahalagang nababantayan natin ang pondong mula sa ikinakaltas sa suweldo ng mga manggagawa o kita ng mga self-employed. Nauunawaan natin ang pangangailangang itaas ang kontribusyon para matiyak na may matatanggap ang mga miyembro kapag sila ay magretiro o kailangang humiram. Pero dapat ayusin din ng SSS ang sistema nito para hindi nararamdaman ng mga miyembro na kinakaltasan lamang sila buwan-buwan. Dapat tiyaking ginagampanan din ng pribadong sektor—o ng mga employers—ang kanilang obligasyon. Tutukan din dapat sila ng SSS.

Mga Kapanalig, malaki ang pag-asa ng maraming kababayan natin sa SSS. Kaya mainam na paalala sa ahensya ang sinasabi sa Mga Kawikaan 3:29, “Huwag gagawan ng masama ang… sa iyo’y umaasa.” Huwag dapat dumating ang panahong walang mapapala ang mga miyembro sa kontribusyong pinaghirapan nila.

Sumainyo ang katotohanan.

Pagbabalik ng pork barrel?

 6,658 total views

Mga Kapanalig, inabangan bago matapos ang 2024 ang pagpirma ni Pangulong Bongbong Marcos Jr sa pambansang badyet para sa 2025. 

Matapos daw ang “exhaustive and rigorous”—o kumpleto at masinsin—na pagre-review sa panukalang badyet ng Kongreso, inaprubahan ng presidente ang badyet na nagkakahalaga ng 6.35 trilyong piso, kasabay ng paggunita ng bansa sa Rizal Day. Inalis daw ni PBBM ang 194 bilyong pisong pondo para sa ilang line items o mga proyekto at programa ng mga ahensya ng pamahalaan. Salungat daw ang mga ito sa prayoridad ng administrasyon kaya tinanggalan ng badyet. 

Sa kabila nito, may mga pumupuna pa rin sa ipinasang badyet. 

Isa sa mga ito ang Philippine Business for Education (o PBEd), isang grupong nagsusulong ng reporma sa sektor ng edukasyon sa bansa. Ikinababahala ng PBEd ang lumalaking discretionary funds sa ating badyet. Ang discretionary funds ay tumutukoy sa mga line items na nilaanan ng pondo kahit pa hindi malinaw kung para saan ang mga ito o wala namang tukóy na proyekto. Ang mga ito ay kadalasang napupunta sa mga proyektong gustong ipagawa ng mga mambabatas para sa kanilang distrito. 

Hindi ito nalalayo sa Priority Development Assistance Fund (o PDAF) na sinabi na ng Korte Suprema na labag sa ating Konstitusyon. Hindi na nga alinsunod sa batas, nagagamit pa ito sa katiwalian ng mga pulitiko. Natatandaan pa sana ninyo ang PDAF scam noon kung saan nakakuha umano ng kickback ang mga mambabatas mula sa pondong inilagak nila sa mga pekeng NGO ni Janet Lim Napoles. Baka akala ng ating mga mambabatas at lider na nakalimutan na ito ng publiko kaya naisingit nila ang discretionary funds sa badyet ngayong taon.

Saan dapat inilaan ang discretionary funds na ito? Sasang-ayunan natin dito ang PBEd—dapat inilagay ang pondong ito sa edukasyon, kalusugan, at nutrisyon ng taumbayan. Kapag may edukasyon ang mga tao, kapag sila ay malusog, at kapag hindi kumakalam ang kanilang sikmura, makaaangat sa buhay ang mahihirap. Ang marunong at malusog na mamamayan ang pundasyon ng isang malakas at matatag na ekonomiya, dagdag ng PBEd.

Gaya ng inaasahan, ipinagtanggol ng mga mambabatas ang ipinasang badyet. Wala raw ditong nakapaloob na discretionary funds. Kapani-paniwala sana ito kung hindi malaki ang inilobo ng pondo ng DPWH na karaniwang ginagatasan, ‘ika nga, ng mga pulitiko. Kapani-paniwala sana ito kung pinanatili ang pondong nakalaan dapat sa computerization program ng Department of Education na mahalagang-mahalaga para makasabay ang ating mga mag-aaral sa nagbabagong anyo ng pagkatuto. Kapani-paniwala sana ito kung binigyan pa rin ng subsidiya ng PhilHealth para tulungan ang mga kababayan natin sa tuwing nangangailangan silang maospital. Kapani-paniwala sana ito kung hindi inalis ang ayuda para sa pinakamahihirap sa ilalim ng Pantawid Pamilyang Pilipino Program.

Sa kanyang talumpati pagkatapos pirmahan ang badyet, sinabi ni PBBM na sineseryoso ng administrasyon ang kanilang papel bilang tagapangasiwa ng perang mula sa buwis ng mga mamamayan. Seryosohin natin ang mga salitang ito ng presidente. Bantayan natin ang paggastos sa trilyun-trilyong pisong ipinagkatiwala natin sa ating gobyerno. Tandaan natin ang itinuturo ng Gaudium et Spes, isang Catholic social teaching: dapat makamit ng tao ang lahat ng kailangan nila para mabuhay katulad ng pagkain, tirahan, at edukasyon. Sa pagkamit nito, katuwang nila dapat ang gobyerno na ang pangunahing tungkulin ay masinop na gamitin ang pera ng bayan.

Mga Kapanalig, salamat sa mga grupong nagbabantay at sumusuri sa pambansang badyet. Parang sila ang tinutukoy sa Mga Kawikaan 4:26 na “[sumisiyasat nang] mabuti [sa] landas na lalakaran” natin bilang isang bayan. Tayong taumbayan naman, dapat ding nagbabantay. Huwag nating hayaang bumalilk ang pork barrel. Huwag nating bigyan ang mga nasa gobyerno ng pagkakataong makapagnakaw. 

Sumainyo ang katotohanan.

Mag-ingat sa fake news

 12,457 total views

Mga Kapanalig, kung aktibo kayo sa social media, baka napadaan sa inyong news feed ang mga posts na nagbababalâ tungkol sa panibagong pagkalat ng sakit sa ibang bansa. Dumarami daw ang mga pasyenteng dinadala sa mga pagamutan at ospital dahil sa isang uri ng pneumonia. Tumaas din daw ang bilang ng mga kine-cremate, indikasyon daw na marami nang namatay sa naturang outbreak. 

Kung hindi kayo sigurado sa pinanggalingan ng impormasyong ito at kung kulang kayo sa kakayahang alamin kung totoo ang nakikita natin sa social media, tiyak na nababahala kayong baka maulit na naman ang COVID-19. Kung inyong matatandaan, katapusan ng Enero noong 2020—limang taon na ang nakararaan—nang maitala sa Pilipinas ang unang kumpirmadong kaso ng pasyenteng tinamaan ng tinatawag pa noong 2019-nCoV o novel coronavirus. Katapusan ng buwang iyon nang inanunsyo ng World Health Organization (o WHO) ang novel coronavirus bilang isang “public health emergency of international concern.” Pebrero 2020 nang maibalita ang unang kaso ng pagkamatay sa naturang virus sa Pilipinas. 

Mula noon, mabilis na kumalat ang virus. Marami ang tinamaan nito at nagkasakit. Nalula ang mga ospital sa mga pasyenteng dumagsa. Nagkumahog ang pambansa at mga lokal na pamahalaan para pigilan ang pagkalat ng COVID-19. Maraming lugar ang isinailalim sa lockdown. Walang pasok sa mga paaralan. Nauso ang work-from-home, pero sa mga hindi ito posible, napilitan silang tumigil na lang sa pagtatrabaho. Maraming negosyo ang nalugi. Tila tumigil ang mundo. 

Mayo 2023 nang ideklara ng WHO ang pagtatapos ng COVID-19 bilang isang global health emergency. Tatlong taon at mahigit ang dumaan, halos pitong milyon katao ang namatay sa buong mundo. Hanggang sa mga panahon ding iyon, lampas 66,000 na mga kababayan natin ang nasawi. Hindi na mawawala ang COVID-19. Para na nga itong karaniwang sakit, pero salamat sa mga bakuna, mas nabawasan ang pagiging malala nito sakaling dapuan ang sinumang nabakunahan. 

Hindi natin dapat ipagsawalambahala ang mga panganib sa ating kalusugan, pero hindi rin tayo dapat agad-agad na naniniwala sa mga impormasyon tungkol sa panibago na namang outbreak ng sakit. Mismong ang DOH na ang nagsabing walang “international health concern” tungkol sa isang sakit. Ganito rin ang sinasabi ng kinauukulan sa bansang humaharap diumano sa isang bagong epidemya at nagdeklara na ng state of emergency. Wala ring kinukumpirma ang WHO. Sa madaling salita, fake news ang mga kumakalat na posts tungkol sa isa na namang nakahahawang sakit.

Ang natuklasan pa, kilalang nagpapakalat ng fake news ang mga social media pages na pinagmulan ng mali at nakatatakot na impormasyon. Ang isa sa mga ito, halimbawa, ay may tatlong milyong followers, kaya hindi nakapagtatakang mabilis kumalat ang kanilang post. Kaya pakiusap ng DOH, huwag tayong sumali sa pagpapakalat ng misinformation at sa panlilito sa social media.

Kasama ang ating Simbahan sa laging nagpapaalala sa publiko, lalo na sa mga mananampalataya, na mag-ingat sa fake news. Minsang sinabi ni Pope Francis na bagamat pangunahing tungkulin ng media—kasama rito ang mga social media—na labanan ang fake news, sa huli, ito ay nasa kamay nating mga kumokonsumo ng impormasyon, saan man natin kinukuha ang mga ito. Inihalintulad ng Santo Papa ang fake news sa serpyente sa hardin ng Eden na pinaniwala si Eba na walang mangyayaring masama sa kanya kung kakainin niya ang bunga ng puno ng kaalaman sa mabuti at masama. 

Mga Kapanalig, bahagi na ng buhay natin ngayon ang social media at fake news. Pero matuto rin tayong maghinay-hinay sa ating mga ibinabahagi. Alamin muna natin kung katiwa-tiwala ang sources ng mga nababasa natin. Hindi porke’t viral ang isang post ay totoo na ito. Maging mapanuri. Maging mapagmatyag. Mag-ingat sa fake news.

Sumainyo ang katotohanan.

Malalim Na Debosyon Kay Jesus Nazareno

 31,016 total views

Sa nakalipas na (4) centuries, ang makasaysayan at iconic miraculous statue(imahe) ni Jesus Christ na pasan ang kanyang krus ay naging simbulo ng passion, pagsakripisyo at pananampalataya ng mga katolikong Filipino.

Ang life-size na imahe ni Hesus ay nakadambana (enshrined) sa tanyag na Quiapo church o Minor Basilica at National Shrine of Jesus Nazareno sa ilalim ng Archdiocese of Manila. Ang imahe ay hindi naapektuhan ng dalawang sunog na tumupok sa simbahan ng dalawang beses,dalawang malalakas na lindol, mga bagyo at pambobomba noong ikalawang digmaan pandaigdig (World War II).

Minor Basilica at National Shrine of Jesus Nazareno ay nagsisilbing tahanan ng hindi natutulog na imahe ni Hesus na sumasalubong sa mga devotee mula umaga hanggang gabi. Kada taon, ipinagdiriwang ang kapistahan ng Mahal na Hesus Nazareno kung saan milyun-milyong devotee ang dumadalo at nakikiisa. Sa mga ordinaryong araw, masasaksihan mo sa Quiapo church ang nakaraming kuwento ng pananampalataya ng mga Filipino na matiyagang nakapila ng halos 8-oras ng walang reklamo. Nais lamang ng mga deboto na magdasal at mahipo ang imahe ni Jesus Nazareno. Napahaba din ang pila sa confession sa tanyag na simbahan.

Ang imahe ni Jesus Nazareno na pasan ang krus ay itinuturing na simbolo ng pag-asa(hope) at pagiging resilience(matatag) ng mga Filipino, lalu ang mga may mabigat na pasanin at problema sa buhay.

Kada taon, umaabot sa 12-milyong devotee ang nakikiisa sa tinatawag na “spectacular religious procession” na kilala bilang “TRASLACION” gayundin ang matalinhagang PAHALIK.

Ang TRASLACION ay paglilipat ng imahe ni Hesus Nazareno mula Quirino grandstand o Luneta patungong Minor Basilica at National Shrine of Jesus Nazareno, isang 400-taong tradisyon para gunitain ang pagpasan ni Hesus sa krus patungong Mt.Calvary(Jesus calvary). Sa TRASLACION, ipinu-prusisyon ang imahe ni Jesus Nazareno na nakasakay sa (andas) sa mga makasaysayan, masisikip na kalye at daanan sa lungsod ng Manila. Ang 4.3-kilometro na prusisyon ng mga nakapaang deboto ni Jesus Nazareno ay umaabot ng 19-oras bago makapasok sa minor basilica.

Napakahiwaga ang pagdi-debosyon kay Jesus Nazareno na mahirap maunawaan. Upang maunawaan mo ang matinding debosyon… Ipinaliwanag ni Luis Antonio Cardinal Tagle,Pro-Prefect of the Dicastery for Evangelization “ To understand the devotee you have to be a devotee. Only a devotee could best understand a devotee.”

Kapanalig, ang debosyon kay Jesus Nazareno ay bagamat maituturing na pisikal na sakrispiyo, mahirap maipaliwanag, pero sa mga deboto, ang mahabang oras na pila sa pahalik at halos 18-oras na prusisyon ng nakapaa ay “euphoria” para sa mga deboto, nagbibigay ito ng kagalakan at kasiyahan na makalakbay ang panginoon. Sinasabi ng mga deboto na ang pakikiisa sa paghihirap ni Jesus Nazareno ay katuparan ng kanilang kahilingan at mga dasal.

Kapanalig, kinikilala at ini-encourage ng simbahang katolika ang mga kilalang religious devotion. Hiniling din ni Pope Francis na suportahan, patatagin, unawain ang mga popular piety tulad ni Hesus Nazareno. Tayo ay tinawagan na magdebosyon, upang matagpuan at matamasa natin ang mga biyaya ng panginoon.

Sumainyo ang Katotohanan.

Sss Premium Hike

 44,247 total views

Kapanalig, sa 3rd quarter ng taong 2024 survey ng OCTA research, 11.3-milyong pamilyang Pilipino o 43-percent ng kabuuang 110-milyong populasyon ng Pilipinas ang dumaranas ng kahirapan.

Naitala naman ng Philippine Statistic Authority noong November 2024 na 1.66-milyong Pilipino ang walang trabaho habang 49.54-milyon naman ang kasalukuyang labor force sa Pilipinas.
Dahilan ng kahirapan sa Pilipinas., mabagal na paglago ng ekonomiya, mahinang job creation program, mataas na inflation at economic inequality. Sa unang lingo ng taong 2025, iniulat ng PSA na tumaas sa 2.9-percent ang inflation rate ng bansa noong December 2024, pinakamataas na naitala sa nakalipas na apat (4) na buwan ng 2024.

Noong June 27, 2024 inaprubahan ng Regional Tripartite Wages and Productivity Board ang 35-pesos na umento sa sahod ng mahigit sa apat na milyong minimum wage earners sa National Capital Region. 610-pesos na ang kasalukuyang minimum wage ng mga manggagawa sa NCR. 35-pesos hanggang 70-pesos na wage hike naman ang ipinatupad sa 13-pang rehiyon sa bansa.

Ang kakarampot na wage hike ay inalmahan ng mga manggagawa.. Nabatid sa pag-aaral ng IBON foundation na P1,200 ang daily living wage ng isang manggagawa na apat na miyembro ng pamilya upang makapamuhay ng may digdinad.

Taong 2025, sumalubong sa mga manggagawa sa pribadong sektor ang panibagong premium hike o kontribusyon na ipinatupad ng Social Security System. Dahil sa Republic Act 11199 o Social Security Act of 2018, inaatasan ang SSS na itaas ang contribution rate nito sa mga miyembro kada dalawang (2)taon. Noong 2019, itinakda ng SSS sa 12-percent ang contribution rate ng bawat miyembro, tumaas ito ng 13-percent noong 2021; 14-percent naman noong 2023 at 15-percent ngayong 2024. Kapanalig, sa 15-percent na contribution rate, 10-percent dito ay sasagutin ng mga employer at 5-percent ang ibabawas sa sahod ng SSS members. Kung ang isang manggagawa ay sumasahod ng 15-libo pataas, ang kabuuang monthly contribution ay P2,130 kung ang 675-pesos ang share ng empleyado at 1,445-pesos ang share ng employer.

Kapanalig, nakukuba na ang isang manggagawa sa kata-trabaho, pero sa halip na magsaya pagdating ng payday ay lalong nanlulumo dahil sa maliit na take home pay na kulang pa sa pambayad sa utang. 35-pesos lamang ang umento sa sahod ng mga minimum wage earners, babawasan pa ng malaking SSS contribution, PAG-IBIG contribution at PHILHEALTH contribution bukod pa ang ibabawas na tax, para saan at nagtrabaho ka pa Kapanalig?

Kapanalig, tanggap mo na sana ang 15-percent na SSS contribution kasi wala kang magawa… Ngunit paano kung ang iyong kontribusyon ay gagamitin na pondo upang makausad na ang Republic Act 11954 o Maharlika Investment Fund na nilagdaang batas ng Pangulong Ferdinand Marcos Jr., noong July 18, 2023 sa kabila ng batikos at pagtutol? Tinatawag ang Maharlika na “sovereign wealth fund”na gagamiting investment ng pamahalaan ng Pilipinas kung saan manggagaling ang pondo sa mga government owned and controlled corporation tulad ng GSIS , Land Bank of the Philippines maging ng SSS.
Ipinagtanggol ng Malacanang at pamunuan ng SSS ang pagtaas ng SSS premium at itinanggi na gagamitin ang malilikom na SSS contribution sa Maharlika Investment Fund na sinasabing makabagong “milking cow” o gatasan ng mga opisyal ng bansa.

Kapanalig, binigyan diin ni St.John Paul II sa kanyang encyclical na “Laborem Exercens”na “Man’s dominion over the earth is achieved in and by means of work. … The proper subject of work continues to be man,” and the finality of work “is always man himself.” It is a question of the objective and subjective meaning of work: although both are important, the second takes precedence; “there is no doubt that human work has an ethical value of its own, which clearly and directly remains linked to the fact that the one who carries it out is a person, a conscious and free subject, that is to say a subject that decides about himself.”

Sumainyo ang Katotohanan.

3 Planetary Crisis

 50,087 total views

Kapanalig, tayo ay binigyan ng panginoon ng napakahalagang tungkulin… Ito ay upang pangalagaan at protektahan ang sangnilikha, nararapat tayong maging responsable at magiging katiwala ng panginoon ng sangnilikha… ang ating nag-iisang tahanan, ang nagbibigay sa ating mga tao ng buhay at kabuhayan.

Gayunman, tayo ay naging pabaya, tayo ay naging mapagsamantala… tayo ay naging ganid, kaya ang kalikasan na regalo sa atin ng panginoon ay unti-unting nawawasak at nasisira.

Ang Pilipinas na ating bansa, ay nahaharap sa kasalukuyan sa tatlong (3) “planetary crisis”. Kapanalig, nararanasan na natin ang epekto nito na kung hindi matutugunan ng lahat ng sektor sa bansa ay magiging matindi o malala ang pinsalang idudulot nito sa ating mga Pilipino.

Kabilang sa 3-planetary crisis ang climate change o nagbabagong panahon na nagdudulot ng malalakas na bagyo at pagbaha na pumipinsala sa buhay at kabuhayan ng tao. Nararanasan na rin sa bansa ang matindi at mabahang tagtuyot.

Pangalawa ang pollution..Kapanalig, ang plastic pollution sa Pilipinas ay umabot na sa alarming level kung saan ang isa sa mahigit 110-milyong Pilipino ay gumagamit ng 20-kilo ng plastic kada taon..Sa kabuuang 20-kilo, 15.4-kilos dito ay naging basura kaya ang bansa ang nangungunang contributor sa “ocean plastic waste” sa buong mundo na naitala sa 36-porsiyento ng kabuuang pollution.

Nararanasan sa bansa ang pollution sa kabila ng pagsasabatas noong taong 2001 ng “landmark law” na Republic Act 9003 o Ecological Solid Waste Management Act of 2001..Ito ay tinaguriang “Zero Waste” law at World most progressive environmental law na naging complementary ng Republic Act 8679 o Clean Air Act na nagbabawal sa pagsusunog ng basura o incineration wastes”. Gayunman Kapanalig, ang implementasyon ng batas ay hindi naging maayos dahil sa kakulangan ng political will at magkakaibang polisiya ng iba’t-ibang ahensiya ng pamahalaan..Ibig sabihin, palpak ang batas.

Malala din ang “air pollution” sa Pilipinas, lumabas sa pag-aaral noong 2023,. ang bansa ay ika-79 sa 134 mga bansa na hindi malinis ang “air quality” o nalalanghap na hangin.

Kapanalig, ang nararanasang 3-planetary crisis sa Pilipinas ay hindi nagkataon lamang, ito ay resulta at epekto ng malawakang “environmental degradation”.. Upang malimitahan ang epekto ng krisis ay nararapat magtulong-tulong ang mga negosyante, komunidad, gobyerno at lahat ng Pilipino maging “proactive” sa pagprotekta sa ating kalikasan.

Sa encyclical na “LAUDATO SI”, binigyan diin ni Pope Francis ang paalala ni St.Francis of Assisi na “Praise be to you, my Lord”. In the words of this beautiful canticle, Saint Francis of Assisi reminds us that our common home is like a sister with whom we share our life and a beautiful mother who opens her arms to embrace us. “Praise be to you, my Lord, through our Sister, Mother Earth, who sustains and governs us, and who produces various fruit with coloured flowers and herbs”.

Panawagan ng Santo Papa sa sangkatauhan” I urgently appeal, then, for a new dialogue about how we are shaping the future of our planet. We need a conversation which includes everyone, since the environmental challenge we are undergoing, and its human roots, concern and affect us all. All of us can cooperate as instruments of God for the care of creation, each according to his or her own culture, experience, involvements and talents.”

Sumainyo ang Katotohanan.

Ang Generation Beta

 53,269 total views

Mga Kapanalig, ang mga isisilang simula ngayong 2025 hanggang 2039 ay kabilang na sa bagong henerasyon na kung tawagin ay Generation Beta. 

Sinusundan nila ang mga Gen Alpha na ngayon ay edad 15 pababa (o mga ipinanganak umpisa 2010) at ang mga Gen Z na nasa pagitan ng 16 at 30 taong gulang (o mga ipinanganak umpisa 1995). Ang Gen Z ay sinusundan ng Millennials, Gen X, Baby Boomers, at Silent Generation. Ang mga Gen Beta ay anak na ng mga mas batang Millennials at Gen Z. Ang isang henerasyon ay binubuo ng mga ipinanganak sa loob ng 15 hanggang 20 taon.

Ayon sa McGrindle, isang social research group sa Australia, ang mga Gen Beta ay lalakí sa isang post-pandemic world na may matinding impluwensya ng artificial intelligence (o AI). Mabubuhay sila sa mundong maituturing na “seamless” o walang malinaw na hangganan ang digital at physical world. Ibig sabihin, para sa kanila, iisa ang mundong virtual at ang mga nangyayari sa labas nito. Lalakí silang ang mga makabagong teknolohiya katulad ng AI ay bahagi ng kanilang buhay—mula sa healthcare at education hanggang sa media. Ipinanganak ang kanilang mga magulang sa pag-usbong ng mga teknolohiyang ito, pero sila ang mas maaapektuhan ng mga ito. Dagdag pa ng McGrindle, 36% ng mga magulang na Gen Z at 30% ng mga magulang na Millennials ang sumasang-ayong dapat limitado ang screen time ng kanilang mga anak. 

Ang mundo ng mga Gen Beta ay hahamunin ng iba’t ibang isyung panlipunan, katulad ng krisis sa klima at mas mabilis na urbanisasyon. Ayon sa Pew Research Center, 71% ng Millennials at 67% ng Gen Z ang naniniwalang dapat prayoridad natin ang pagtugon sa climate change upang isalba ang naghihingalong mundo na daratnan ng mga susunod na henerasyon. 

Mahalaga at makatutulong ang mga kaalamang ito tungkol sa mga henerasyon para maunawaan ang mga pananaw at kalagayang kinalakihan ng o humubog sa mga miyembro ng bawat henerasyon. Gayunpaman, hindi ibig sabihing ikakahon natin ang mga tao sa mga katangiang ikinakabit sa kanilang henerasyon. Sa halip, maaaring magsilbing gabay ang mga kaalamang ito upang makatukoy tayo ng mga sama-samang hakbang  para makabuo ng mas makatarungang mundo.

Ipinaaalala ng mga panlipunang turo ng Simbahan na kailangan nating baguhin ang mga ugnayan ng ating interdependence o pagtutulungan upang maging mas tunay ang ating pagkakaisa. Hinihimok tayo ng ating pananampalatayang makiisa, anuman ang kinapapalooban nating henerasyon, upang sama-samang tumugon sa mga suliranin ng mundo. 

Para sa ating Simbahan, malinaw ang koneksyon ng pagkakaisa o solidarity at kabutihang panlahat o common good. Binibigyang-diin ng pagkakaisa ang hindi matatanggal na ugnayan ng mga tao o grupo sa isa’t isa. Pinahahalagahan nito ang malayang pag-aambag at pakikilahok ng bawat tao o grupo sa ating paglago, batay sa kanilang mga kakayahan at karanasan. Bawat tao o grupo ay may maiaambag sa pagkamit natin ng kabutihang panlahat. 

Sa ganitong paraan, mahalaga ang pagkakaisa ng mga henerasyon upang sama-samang harapin ang ating mga suliranin. May mga aral ba mula sa karanasan ng mas matatandang henerasyon? Paano magagamit ang mga makabagong teknolohiyang mas gamay ng mga nakababatang henerasyon para solusyunan ang mga isyung panlipunan? Sa anu-anong mga pangarap nagkakapare-pareho ang mga henerasyon at maaaring pagtulung-tulungang makamit?

Mga Kapanalig, bilang bahagi ng patuloy na pagsasagawa ng synodality, mahalagang pagnilayan at pag-usapan ang mga tanong na ito sa ating mga pamilya at parokya. Katulad ng sinasabi sa Pedro 4:9-10, patuluyin natin sa ating kalooban at paglingkuran ang isa’t isa. Kasabay din ng pagpapalakas natin ng pag-asa ngayong Jubilee Year, nawa’y makita natin ang pag-asa sa isa’t isa, anuman ang ating henerasyon. 

Sumainyo ang katotohanan.   

Malusog na bagong taon

 54,668 total views

Mga Kapanalig, isang linggo na tayong nasa bagong taon. 

Anu-ano ang inyong new year’s resolution? Kasama ba ang pagda-diet at pagkain ng mas masustansya, pag-e-exercise o pagpunta sa gym, o pag-iipon ng pera? Anuman ang inyong resolution, sana ay nagagawa pa ninyo ito at hindi pa naibabaon sa limot.

Kung may isang mainam na simulan natin, ito ay ang pagpapahalaga sa ating kalusugan. Bago magtapos ang 2024, iminungkahi ng isang grupo ng health advocates na magkaroon tayo ng healthier habits ngayong 2025. Ayon sa Healthy Philippines Alliance, ito ay upang maiwasan ang pagkakaroon ng mga noncommunicable diseases o mga sakit na hindi nakakahawa pero pangmatagalan, gaya ng diabetes, cancer, hypertension, at mga mental health illnesses. Ayon daw kasi sa World Health Organization, 70% ng mga namamatay sa Pilipinas ay dahil sa mga noncommunicable diseases, at nangunguna sa mga ito ang sakit sa puso.

Ang pagkakaroon ng healthier habits ay masisimulan sa pagkain ng mas maraming prutas at gulay, at pag-iwas sa mga ultra-processed food gaya ng mga chichirya, softdrinks, instant noodles, at hotdog. Mahalaga rin ang pag-inom ng mas maraming tubig, at pag-iwas sa mga bisyo gaya ng pag-inom ng alak at pagsisisigarilyo. Makatutulong din ang pag-e-exercise at pagkakaroon ng sapat na tulog.  

Sounds familiar ba, mga Kapanalig? Kasama ba ang mga ito sa inyong new year’s resolution?

Inudyukan din ng Healthy Philippines Alliance ang pamahalaan na magpatupad ng mga programa at batas upang hindi na dumami pa ang mga Pilipinong may noncommunicable diseases. Isa sa mga maaaring pagtuunan ng pansin ng pamahalaan ang pagsigurong accessible at affordable o abot-kaya ang masusustansyang pagkain. Upang may pambili, tiyakin dapat ng pamahalaang may trabaho ang mga kababayan natin at sapat ang kanilang kinikita. Para naman magkaroon ng trabaho, siguruhin dapat ng pamahalaan na may access ang lahat sa edukasyon. Dapat nakakakain din ng sapat at masustansya ang mga estudyante upang hindi maging hadlang ang kanilang gutom at pagkabansot sa kanilang pag-aaral. 

May domino effect ang pagkakaroon ng healthy habits, kaya mahalagang mula pagkabata pa lamang ay natitiyak na ang pagkain ng masustansya. Hindi pa rin huli ang lahat para sa atin. Gaya ng sabi sa Efeso 4:22, maaari pa nating “Iwan… ang dating pamumuhay”, kabilang ang pagkahilig sa mga pagkain at gawaing nakasasama sa ating kalusugan. Para sa mga nasa pamahalaan naman, gamit pa rin ang mga salita ni San Pablo, “hubarin [nila] ang… dating pagkatao na nasisira dahil sa masasamang pagnanasa” na dulot ng kanilang pagtuon sa pansariling interes. 

Pwede pa nating idagdag sa ating new year’s resolution ang pagkakaroon ng healthy habits sa pagkain, pag-exercise, at pagtulog. Idagdag din sana ng mga lider ng ating pamahalaan sa kanilang new year’s resolution ang pagtiyak na kakayanin ng mga Pilipinong magkaroon ng malusog na pamumuhay. 

Mga Kapanalig, isa sa mga pangunahing karapatang pantao ang pagkakaroon ng access sa masustansyang pagkain. Sabi naman sa Catholic social teaching na Pacem in Terris, isa sa mga pangunahing tungkulin ng pamahalaan ang angkop at sapat na pangangasiwa ng mga karapatan ng mga mamamayan. Ngayong 2025, maging mas aktibo dapat ang pamahalaan sa pagsigurong magagawa ng mga Pilipino ang pagkakaroon ng healthy habits. Gawin din natin ang ating parte sa pagsigurong masustansya ang inihahain sa hapag-kainan at lahat ay may healthy habits gaya ng mga nabanggit kanina. Nawa’y maipagpatuloy natin ang mga ito hanggang sa dulo ng 2025 at sa mga susunod na taon.

Sumainyo ang katotohanan.

Polusyon sa bagong taon

 53,011 total views

Mga Kapanalig, hudyat ang bawat bagong taon ng pagsisimula ng sana ay mas mabuting pagbabago para sa ating sarili. Pero hindi ito ang kaso para sa ating kapaligiran.

Nitong unang araw ng 2025, pagkatapos ng mga pagdiriwang, inilarawan ng IQAir bilang “unhealthy” ang kalidad ng hangin sa Metro Manila. Ang IQAir ay isang air quality research group na sinusukat ang polusyon sa hangin sa mga malalaking siyudad sa buong mundo. Ayon sa kanilang datos, ang Kamaynilaan ay nagtala ng air quality index na 166. Pasok ito sa “unhealthy” range na 151 hanggang 200. Pumalo sa 76.5 micrograms per cubic meter ang concentration ng particulate matter 2.5 (o PM2.5) sa rehiyon. Labinlimang beses itong mas mataas sa taunang PM2.5 guideline value ng World Health Organization.

Ang PM2.5 ay isang uri ng particulate matter na tila mga pulbo sa hangin na may sukat na 2.5 microns o mas maliit pa. Dagdag pa ng IQAir, pinakadelikado sa ating katawan ang mga ganitong uri ng pollutant dahil madali itong pumasok sa bloodstream o mga ugat. Ang labis-labis na PM2.5 sa ating katawan ay maaaring magdulot ng sakit sa baga at puso.

Ang matinding polusyon sa hangin nitong bagong taon ay dahil sa maramihang paggamit ng mga paputok o firecrackers at mga pailaw o fireworks. Bukod sa maruming hangin, disgrasya rin ang dala ng mga ito. Bagamat patuloy na bumababa ang mga kaso ng mga naaksidente sa paputok sa Kamaynilaan sa mga nagdaang taon, nasa 800 pa rin ang mga biktima ng paputok ngayong pagpasok ng 2025.
Nais nating maging matiwasay, ligtas, at masaya ang ating pagsalubong sa bagong taon. Ngunit hindi natin maipagkakailang tayo rin ay napapahamak sa mga nakasanayan nating pag-iingay gaya ng paggamit ng mga paputok at pailaw. Hindi lang sakit ang idinudulot ng maruming hangin na ating nalalanghap. Disgrasya din—at kung minsan ay kamatayan pa—ang nangyayari sa mga nagpapaputok. Hindi lang tayong mga tao ang napapahamak; damay din ang ating kalikasan.

Pinaalalahanan tayo ni Pope Francis sa Laudato Si’ na ang polusyon sa hangin ay hindi lang nagdudulot ng mga sakit na nauuwi sa maagang kamatayan ng maraming lantad dito. Ang polusyon sa hangin ay nakaaapekto rin sa climate change. Ang nakalutang na polusyon ay binubuo ng greenhouse gases na sa sobrang kapal ay mistulang kumot na nagta-trap sa init mula sa araw. Tinatawag itong global warming. Sa paglipas ng panahon, iniiba ng na-trap na init na ito ang klima. At ramdam na ramdam natin ang epekto ng climate change noong nakaraang taon—mula sa matinding El Niño hanggang sa malalakas na bagyong dumaan sa ating bansa.

Mabawasan na sana o iwasan na natin ang maramihang paggamit ng mga paputok at pailaw tuwing bagong taon. Malinaw ang mga negatibong epekto ng mga ito sa kalusugan, kaligtasan, at kapaligiran. Panganib ang dala ng mga paputok, legal man o hindi. Kung gusto talaga natin ng buháy na buháy na pagsalubong sa bagong taon, may mga mas ligtas namang paraan katulad ng paggamit ng torotot o kaya ay pagpapatugtog.

Mga Kapanalig, sa pagpasok ng 2025, alalahanin natin ang ating responsabilidad sa pagkamit ng tinatawag nating common good o kabutihang panlahat, isang mahalagang prinsipyo sa mga panlipunang turo ng ating Simbahan. Ayon nga kay San Pablo sa Roma 14:7 at ng isang sikat na awitin, “Walang sinuman sa atin ang nabubuhay o namamatay para sa sarili lamang.” Ang mga ginagawa natin ay may epekto hindi lang sa ating kapwa kundi pati sa iba pang nilikha at sa kalikasan. Sa huli, tayo rin ang babalikan ng kapahamakang ginawa natin sa iba.

Sumainyo ang katotohanan.

The End Of Pork Barrel

 61,653 total views

Kapanalig, noong 2013 winakasan na ng Supreme Court ang paglustay ng mga mambabatas at opisyal ng pamahalaan sa pera ng taumbayan nang ideklara na iligal at unconstitutional ang Priority Development Assistance Fund (PDAF) o sinasabing congressional pork barrel.

Pero hindi pa dead, tuloy-tuloy ang biyaya ng pork barrel Kapanalig, ang pork barrel system ay intact na naman sa inaprubahang 2025 General Appropriations Act (GAA) na nagkakahalaga ng 6.326-trilyong piso. Para hindi mahalata, sa nilagdaang GAA 2025 ng Pangulong Ferdinand Marcos Jr.,–194-bilyong piso dito ay nai-veto ng pangulo.

26.065-bilyong pisong cut sa budget ng DPWH;, 96-bilyong piso sa PHILHEALTH; P74.4 billion para Pantawid Pamilyang Pilipino Program (4Ps) ng Department of Social Welfare and Development (DSWD), at P10 billion para computerization program of the Department of Education (DepEd).

Inalis sa GAA 2025 ang 194-bilyong pisong budget para sa essentials program pero Kapanalig, idinagdag naman sa national budget ang unprograms items na nagkakahalaga ng 373-bilyong piso..Magaling diba?

Ang matindi pa sa isinabatas na GAA 2025, pinapayagan dito ang Deparment of Finance (DOF) na tumukoy… mag-identify ng sinasabing “idle funds” o excess funds na gamitin para pondohan ang mga unprogram items sa GAA.

Kapanalig, ang unprogrammed funds ay sinasabing budget insertions para sa mga Congressman at Senador…Nakasaad sa Article VI, Section 25 ng 1987 constitution: “Congress may not increase the appropriations recommended by the President for the operations of government as specified in the budget proposal.”

Tinawag ni dating Senate President Franklin Drilon na ang mga unprogrammed activities sa GAA 2025 ay cosmetic lamang.

Inalisan ng pangulong Marcos ng pondo ang health services, edukasyon at flood control projects sa halip ay binigyang prayoridad ang AKAP na isang doleout program na ginagamit ng mga pulitiko para bilhin ang suporta ng mga mahihirap na Pilipino.

Tinagurian ng mga kritiko ang GAA 2025 na “pro-politician,anti-people at misguided priorities ng pangulong Marcos at mga mambabatas.

Kapanalig, tiwala tayo na ang national budget ay malinis sa mga programa na nagsusulong ng patronage politics at pork barrel. Pero as usual… naisahan na naman tayo.

Ipinapaalala sa atin ng (Corinthians 5:10) “For we must all appear before the judgment seat of Christ, so that each of us may receive what is due for the things done while in the body, whether good or bad.”

Sumainyo ang Katotohanan.

Paasa At Palaasa

 71,213 total views

Kapanalig, 2025 na., isa kaba sa mga taong nagtataglay ng ugaling ito?

Tuwing papasok ang bagong taon, tayong mga tao ay maraming gustong baguhin sa sarili…mga ugaling hindi kanais-nais, pisikal na kaanyuan, pakikitungo sa kapwa… kaaya-aya sana kung unang-una ang pagpapatawad.

Kapanalig, ano ang mga “To do list” mo ngayong 2025?

Kapanalig, napahalaga ang taong 2025 sa ating mga kristiyano at sa buong simbahang katolika., ipinagdiriwang natin ang Jubilee 2025: Pilgrims of Hope”.

Sa kanyang new year eve mass at pagdiriwang ng dakilang kapistahan ni Maria sa Manila cathedral, may panawagan si Manila Archbishop Jose Cardinal Advincula sa mga mananampalataya…manatiling kumapit sa pag-asang hatid ng panginoong Hesus.

Iginiit ni pinunong Pastol ng Archdiocese of Manila na si Hesus ang pag-asa, hindi bibiguin ng kanyang habag,awa at pagmamahal ang tao..Tayo ay hinihikayat ni Cardinal Advincula na paigtingin ang pagdiriwang sa Jubilee Year of Hope at palaganapin ang pagbibigay pag-asa sa kapwa…Inaanyayahan din tayo Kapanalig ng Cardinal na gawin nating totoo ang Jubilee Year of Hope sa pamilya., sa ating pamayanan, sa kapwa at mamuhay tayo sa pag-asa.

Ang mga kristiyanong namumuhay sa pag-asa ay naniniwala kasama niya ang Diyos sa gitna ng mga pasakit. Sa panahon na marami at mabigat ang kanyang pasanin, naniniwala siyang pasan niya si Hesus sa kanyang krus.

Kapanalig, mayroong ding “new year resolution” sa atin si Cardinal Advincula…ang hiling ng pinunong pastol…alisin na natin ang ugaling paasa…ugaling palaasa ngayong 2025.

Ayon kay Cardinal Advincula…. ang mga taong paasa ay mga taong hindi tumutupad sa mga pangako, madaling makalimot sa mga sinumpaan at usapan. Marami sa mga paasa ay umaaligid, nagpaparamdam sa nalalapit na halalan… Ang mga taong palaasa ay hindi nakakatayo sa sariling paa, mabilis sumuko sa mga hamon sa buhay…ika nga, mga batugan!

Kapanalig, ngayong 2025 tayo ay tinawagan ng simbahan na maging instrumento ng pag-asa sa kapwa lalu na sa mga dukha, mahihinang sector sa lipunan kabilang na ang mga may karamdaman, maging mga bilanggo.

Sa survey ng Social Weather Station (SWS) sa huling quarter ng taong 2024, 90-porsiyento ng mga Pilipino ay positibo ang pananaw sa taong 2025.. mababa ito kumpara sa 96-percent noong 2023.

Sinasabi sa (John 12:46-50):”Jesus came to save the world, not to judge it. Whoever believes in Him should not abide in darkness.”

Sumainyo ang Katotohanan.

New year’s resolution para sa bayan

 91,176 total views

Happy new year, mga Kapanalig!

May mga new year’s resolutions ba kayo? Anumang pagbabago ang nais ninyong simulan, sana ay matupad ninyo ang mga ito.
Ano naman ang new year’s resolution mo para sa ating bayan ngayong 2025?

Nakakapagod ang nagdaang taon, hindi ba? Naging maingay ang mga namumuno sa ating gobyerno. Nagbatuhan sila ng putik. Nagpalitan sila ng masasakit na salita. May mga nagbanta pa nga sa buhay ng akala nating kakampi nila. Nabunyag ang mga kasalanan ng ilan, at nabuko naman ang kabulastugan ng iba. May mga natiklong gumagawa ng mali, at may mga pinaninindigan pa rin ang pang-aabuso nila sa kapangyarihan.

Asahan nating iingay pa lalo ang ingay sa ating pulitika dahil sa paparating na midterm elections. Ilan buwan na lang, opisyal nang magsisimula ang kampanyahan. Marami na nga sa kanila ang nagpaparamdam na sa mga patalastas sa TV at radyo, mga nagkalat na billboards, at nagsusulputang video sa social media. Marami silang ipinapangakong gagawin. Marami silang pagbabagong gustong gawin. Patalbugan na sila ng mga ginawang batas o tulong na ibinigay sa mga tao, kahit na sa totoo lang, trabaho naman nila ang mga ito.

Sa mga probinsya, bayan, at lungsod naman, kanya-kanya na ang mga pulitiko sa pagkuha ng suporta ng mga botante. May mga nagbibigay ng pansamantalang trabaho bilang tagapangampanya sa mga komunidad. May mga binibigyan ng pera para pusuan ang mga posts ng pulitiko sa social media. Noong Pasko nga, ang mga kandidato pa ang nag-sponsor ng mga Christmas party at pa-raffle. Bumuhos ang mga grocery baskets, bigas, at iba pang materyal na bagay para makuha ang loob ng mga tao.

Pero kung may isang katangian ng mga lider na mainam na hanapin sa mga tatakbo ngayong eleksyon, ito ay ang kakayahan nilang magbigay ng inspirasyon, lalo na sa kabataan. Sa kanyang pahayag para ngayong World Day of Peace, unang araw ng Enero, binanggit ni Pope Francis na kailangan nating kumilos para mawala ang mga nagtutulak sa kabataang tanawin ang kanilang kinabukasan nang walang pag-asa o na pinangingibabawan ng karahasan. “The future is a gift meant to enable us to go beyond past failures and to pave new paths of peace,” paalala pa ng Santo Papa.

Anong uri ng kinabukasan—o future—ang iniaalok ng mga tatakbo ngayong eleksyon?

Hindi sapat ang mga salita para sagutin ng mga gustong maging lingkod-bayan ang tanong na ito. Dapat nakikita natin ito sa kanilang mga gawa. Sa panahon ng kanilang pamumuno o sa propesyong mayroon sila, ano ang track record nila? Sa kanilang personal na buhay, anu-anong halimbawa ang kanilang ipinakikita, lalo na sa kabataan?

Dapat sinasalamin ito ng kanilang mga paninindigan sa mahahalagang isyu sa ating bayan. Ano ang posisyon nila sa usaping pang-ekonomiya, panlipunan, o pampulitika? Anong solusyon ang naiisip nila para sa mga mabibigat na pagsubok ng ating mga kababayan, lalo na ng mahihirap?

Dapat malinaw ito sa mga interes na isinusulong nila. Sinu-sino ang mga nakapalibot sa kanila? Naiimpluwensyahan ba sila? Kaninong kaunlaran ang inuuna nila? Sa anu-anong negosyo sila nauugnay—may kinalaman ba sa mga sumisira sa kalikasan o nagpapalayas sa mga katutubong komunidad?

Mga Kapanalig, sa simula ng bagong taon, isama natin sa ating new year’s resolutions ang pagpili ng mga lider na magbibigay sa atin ng pag-asa, lakas ng loob, at inspirasyon. Ang eleksyon ay isang pagkakataon sa mga pulitiko para patunayang kaya nila tayong dalhin sa isang buhay na panatag, maginhawa, at mapayapa. Piliin natin ang mga lider na, gaya ng inilalarawan sa Mga Kawikaan 27:23-24, tunay na binabantayan ang kanilang kawan, lalo na ang mga mahihina, nawawala, at naliligaw.

Sumainyo ang katotohanan.

May mangyari kaya?

 110,890 total views

Mga Kapanalig, kung sinubaybayan ninyo ang labintatlong pagdinig na ginawa ng tinatawag na quad committee (o QuadComm) ng mga mambabatas sa Mababang Kapulungan tungkol sa mga extrajudicial killings (o EJK) kaugnay ng “war on drugs” ng administrasyong Duterte, nanlumo siguro kayo sa dami at bigat ng mga inakusa sa mga sangkot.

Humantong ito sa rekomendasyon ng QuadComm na maghain ng reklamong crimes against humanity laban kay dating Pangulong Rodrigo Duterte at sa ilang kaalyado at tauhan niya. Nilabag daw nila ang Philippine Act on Crimes Against International Humanitarian Law, Genocide and Other Crimes Against Humanity. Kasama sa mga pinakakasuhan sina dating PNP chief at ngayon ay Senador Ronald “Bato” dela Rosa at dating special assistant to the president at kasalukuyang Senador Christopher “Bong” Go. Sa kanilang progress report, sinabi ng QuadComm na may “grand criminal enterprise”—isang napakalaki at napakalawak na kriminal na gawain—kung saan ang dating pangulo ang nasa sentro. Lahat ng mga pangalang binanggit ng mga testigo at inimbitahan sa mga pagdinig ay may kaugnayan kay dating Pangulong Duterte at sa kanyang pamilya.

Bahala na raw ang Department of Justice (o DOJ) na pag-aralan ang rekomendasyon ng QuadComm. Iyan ang maingat na sagot ni Pangulong Bongbong Marcos Jr nang hingin ang kanyang reaksyon sa resulta ng mga hearing na ginawa ng mga mambabatas. Bago nito, bumuo na ang DOJ ng isang task force para imbestigahan ang mga kaso ng EJK mula nang ipatupad ng administrasyong Duterte ang madugong giyera nito kontra droga. Sa opsiyal na tala ng pamahalaan, umabot sa 6,200 na drug suspects ang napatay (o pinatay) sa mga ikinasang operasyon ng mga pulis at iba pang ahensya. Limang beses na mas marami rito ang bilang ng mga human rights organizations. Marami raw sa mga kaso ay hindi na naire-report sa pulis o hindi na naibabalita.

May mangyari naman kaya pagkatapos ng mahabang pagsisiyasat ng QuadComm? Kikilos ba talaga ang DOJ? May masasampahan kaya talaga ng kaso at mapananagot sa batas? Makakamit kaya ng mga biktima ng war on drugs—ng mga hindi binigyan ng pagkakataong ipagtanggol ang kanilang sarili sa batas at ng kanilang mga naulilang pamilya—ang katarungan?

Sa takbo ng gulong ng batas, ‘ika nga, sa ating bansa, hindi mawawala ang mga dudang may kahihinatnan ang pagpapanagot sa dating presidente at mga taong tinulungan siyang palaganapin ang takot sa mga mamamayan. Hindi rin natin maikakailang may mga kababayan tayo—kabilang ang mga Katoliko—na ipinagpapasalamat pa ang war on drugs. Wala silang nakikitang mali kung may mga buhay mang nawala at may mga pamilyang namatayan kung ang kapalit naman nito ay mas tahimik na kapaligiran at pagkawala ng mga gumagamit ng ipinagbabawal na gamot. May karisma ang dating presidente na tila napukaw ang imahinasyon ng marami sa atin at napaniwala tayong mabuti at tama ang ginawa niyang pagpapalaganap ng kultura ng karahasan at pagpatay. Nakalulungkot ito at lubhang nakababahala rin.

Sa huli, nakasalalay ang itatakbo ng mga kasong iminungkahi ng QuadComm sa kasalukuyang administrasyon. Papel ng estado, sa pamamagitan ng gobyerno, na ipagtanggol at itaguyod ang kabutihang panlahat o common good. Hango iyan sa katesismo ng ating Simbahan. Kung seseryosohin ng mga lider natin ngayon ang paalalang ito, hindi mahirap na makamit ang katarungang ipinagkait sa mga biktima at naulila ng giyera kontra droga, na karamihan ay mahihirap.

Mga Kapanalig, bukod sa eleksyon, ang magiging aksyon ng administrasyon sa mga rekomendasyon ng QuadComm ang aantabayanan natin ngayong bagong taon. Ipagdasal natin ang ating bayan at ang ating mga pinuno para, sabi nga sa 2 Cronica 19:7, maging maingat sila sa kanilang mga gagawin at paghatol.

Sumainyo ang katotohanan.

Kilalanin ang mga haligi ng bayan

 110,861 total views

Mga Kapanalig, ngayon ay Rizal Day, ang araw kung kailan inialay ng ating pambansang bayani ang kanyang buhay para sa bayan. Sa araw na ito noong 1896, pinatay sa pamamagitan ng firing squad si Gat Jose Rizal sa Bagumbayan o mas kilala ngayon bilang Rizal Park. Pinatawan siya ng parusang kamatayan ng pamahalaang Kastila dahil sa mga kasong rebelyon, sedition o hayagang paghikayat sa mga taong mag-alsa, at conspiracy o pakikipagsabwatan para patalsikin ang mga nasa poder. Isa ang pagpatay sa kanya sa mga itinuturing na mitsa ng pagkalás ng mga Pilipino sa kontrol ng mga dayuhan.

Bilang pambansang bayani, maraming paraan ng pagkilala sa kanya. Ang kanyang larawan o portrait ay nasa baryang piso hanggang ngayon. Taóng 1949 nang unang ilagay ang mukha ni Jose Rizal sa ating pera; nasa dalawang pisong perang papel pa siya noon. Taóng 1969 naman nang ilagay siya sa pisong papel. Noong 1993, naging barya na ang piso, pero mukha pa rin ni Rizal ang nakalagay.

Pero sasapitin din kaya niya ang nangyari sa ibang bayani at dating presidente na ang mga mukha ay nakalagay sa mga perang papel hanggang sa inilabas kamakailan ang bagong disenyo ng mga ito?
Ang singkuwenta pesos, na dating may mukha ni Pangulong Sergio Osmeña, ang unang presidente mula sa Visayas, ay may imahe na ng Visayan leopard cat. Makikita naman sa bagong isandaang piso ang Palawan peacock-pheasant. Mukha ni dating Pangulong Manuel Roxas ang nasa lumang disenyo; siya naman ang unang presidente matapos lumaya ang Pilipinas sa pananakop ng mga Amerikano. Makikita naman sa bagong limandaang piso ang Visayan spotted deer. Wala na ang mga nakangiting mukha ng mag-asawang Benigno Aquino Jr at dating Pangulong Corzaon Aquino, mga itinuturing nating bayani ng demokrasyang tinatamasa natin ngayon.

Bago ang paglalabas ng mga disenyong ito, una nang pinalitan noong 2021 sa isanlibong piso ang mukha ng tatlong bayani noong panahon ng mga Hapon. Sila ay sina Jose Abad Santos, Vicente Lim, and Josefa Llanes Escoda. Ang inilagay ay ulo ng Philippine eagle. Hudyat iyon ng paggamit natin ng polymer bills na sinasabing mas matibay at mas malinis kumpara sa papel. Simula din iyon ng pagtatampok sa mga flora and fauna—o mga halaman at hayop—na sa Pilipinas lang matatagpuan.

Wala namang masamang itampok sa perang araw-araw nating ginagamit ang mga hayop at halaman, lalo na ang mga nanganganib nang mawala o threatened species. Ngunit huwag dapat itong magbunga sa unti-unti nating paglimot sa mahahalagang taong naging haligi ng ating bayan. Hindi dapat ito maging instrumento ng pagbubura sa kasaysayan na sa ngayon, sa totoo lang, ay wala na sa kamalayan ng marami sa atin, lalo na ng kabataan.

Kahit ang ating Santo Papa ay binibigyang-diin ang pagpapahalaga sa kasaysayan. Sa isang liham, sinabi ni Pope Francis na malaki ang papel ng mga historians o mananalaysay sa pagpapalaganap ng kaalaman tungkol sa mga pangyayari sa nakaraan. Ang kasaysayan—at idagdag natin ang katotohanan—ay pananggalang laban sa mga tao at grupong nagbabaluktot sa mga tunay na pangyayari para paboran ang kanilang interes at agenda. Ito naman ang nagiging ugat ng iba pang kasamaan sa lipunan.

Mga Kapanalig, maliit na bagay para sa iba ang pagbabago sa ating salapi, pero nakalulungkot isiping ang mga paalalang ito sa ating kasaysayan ay nawawala na sa paghakbang natin sa hinaharap. “Alalahanin ninyo ang mga taon na lumipas; isipin ninyo ang mga lumipas na henerasyon,” paalala sa atin sa Deuteronomio 32:7. Tandaan din natin ang mga sinabi ni Gat Jose Rizal: “Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan.”

Sumainyo ang katotohanan.

Nabibili Ba Tayo?

 67,397 total views

Kapanalig, bago pa sumapit ang kapaskuhan o advent season ay nagpaparamdam na ang mga kandidato para sa 2025 midterm elections. Maingay na sa social media, laganap na ang adbocacy ads sa mga telebisyon at radio maging sa print media lalu na ang mga nakasabit na tarpaulin.

Pinaghahandaan na natin ang midterm election sa Mayo 2025. Ang tanong, tayong mga botante ba ay responsible, matapat ay may paninindigan?

Kapanalig, alam mo ba na ang isa sa masamang nangyayari tuwing eleksyon sa Pilipinas? Ang laganap na bilihan ng boto…Wala pang nahuhuli at napaparusahan sa bilihan ng boto na ipinagbabawal sa election code of the Philippines.

Talamak na ito sa alinmang panig ng Pilipinas., Nangyayari ito dahil may mga kandidato na bumibili ng boto at mga taong nagpapabili ng kanilang boto. Kapanalig, kasama isa ka ba sa nagpapabili ng iyong boto? Nabibili ba tayo? Pinagbibili ba natin ang ating bayang Pilipinas?

Kapanalig, tanggapin natin ang ibinibigay sa atin, pero huwag tayo magpadala sa kandidato.Panatilihin natin ang kalayaan sa pagpili ng karapat-dapat na lider na mapagkakatiwalaan sa pagpalakad sa ating bansa. Wala tayong utang na loob sa mga kandidato, walang tayong kasunduan sa kanila, wala tayong obligasyon sa kanila.

Mahalin natin ang ating bayan. Sa ganitong paraan pinapakita natin na mahal natin ang Diyos.

Nasasaad sa (Amos 5:14) “Gawin mo ang matuwid, hindi ang masama, upang ikaw ay mabuhay.
Sa gayon sasaiyo ang Diyos na Makapangyarihan sa lahat.”

Sa Pastoral letter ng Catholic Bishops Conference of the Philippines (CBCP) na may pamagat na “The Truth Will Set You Free”(John 8:32), binigyan diin ng kapulungan ng mga Obispo sa Pilipinas ang pahayag ni Pope Francis na …“ For many of us, “politics” is a distasteful word. Yet, Pope Francis invites us all towards a renewed appreciation of politics as “a lofty vocation and one of the highest forms of charity, inasmuch as it seeks the common good” (Fratelli Tutti, #180). Can our world function without politics? He further asks (cf. FT #176).

Hinihimok din sa pastoral letter ng CBCP ang mamamayan na “Let us stand up for truth. Remember: goodness without truth is pretense. Service without truth is manipulation. There can be no justice without truth. Even charity, without truth, is only sentimentalism. An election or any process that is not based on truth is but a deception and cannot be trusted.

Iginiit din ni dating CBCP President, Lingayen-Dagupan Archbishop Socrates Villegas na ang “Vote buying is a mark of the devil. It puts a price on the person of the voter,and tempts the poor” Villegas said.

Kapanalig, nasa iyong pagpapasya ang kinabukasan ng Pilipinas. Gamitin sa pagboto ang prinsipyo ng One GODly vote.

Sumainyo ang Katotohanan.