Homily for Fri of the 11th Wk in OT, 20 June 2025, 2Cor 11, 18, 21-30 & Mt 6, 19-23
What do we regard as wealth or treasure in life? I think this question can help us see the connection between the two parts of today’s Gospel. Namely, between the first part about Jesus’ exhortation on his disciples to store up heavenly treasures, and the second part about the eye serving as the body’s lamp.
If indeed we regard as treasure what is trash, then something must be wrong about our perception. Jesus says it this way, “If the light in you is darkness, how great will that darkness be.” In the first reading, writing to the Corinthians, St. Paul is asking himself what there is that he can boast about. He says, “Many people boast according to the flesh.” By this he means, human strengths, virtues and achievements—like those we list down in our biodata or curriculum vitae.
But almost sarcastically, he says, “I wouldn’t do that.” He regards as weakness what others might regard as strength. Then he lists down all the trials, difficulties and adversities that he has been through in his missionary life. At the end of the long list, he concludes, “If I must boast, I will boast of things that show my weakness.” In short, he is saying that it is not human strength that has made him endure all the trials that he has just enumerated.
This should remind us of that passage in 2 Cor. 12, 8-9, where he was almost tempted to despair about his human weakness which he simply refers to as a “thorn in the flesh”. He tells us how he begged the Lord three times to remove it. But the Lord simply told him, “My grace is enough for you, because power is made perfect in weakness.” And then in v. 10 he declares, “For when I am weak, it is then that I am strong.” Meaning, when—in spite of his weakness he is still able to fulfill his ministry—it could only mean it is God’s strength that is at work in him.
He has also expressed that in another way in 2 Cor. 4,7: “This treasure we possess in earthen vessel, that the surpassing power may be of God and not from us.” Paul has a simple way of identifying that treasure which he says we possess in our weak humanity in the CHRIST IN US.
The Blessed Sacrament contained in a gold monstrance. photo by lisa johnston
Homiliya para sa Kapistahan ni San Antonio de Padua, 13 Hunyo 2025, 2 Cor 4:7-15, Mat 5:27-32
Noon huling pyesta na nagmisa ako dito, ang ebanghelyo ang tinutukan ko ng pagninilay. Ngayon naman, ang unang pagbasa ang gusto kong tutukan. Isa ito sa mga paborito ko sa mga sulat ni San Pablo na katukayo ko. Ang tungkol sa Espiritu Santo bilang kayamanang ating taglay sa kabila ng ating pagiging mistulang marupok na palayok.
May kwento akong narinig tungkol sa isang parokya na may Adoration Chapel, at doon sa may entrada nito, ang linyang narinig natin kay San Pablo ay nakasulat: “May kayamanan tayong taglay sa marupok na palayok…”.
Minsan isang umaga, naligalig ang buong parokya nang mabalitaan na pinasok diumano ng magnanakaw ang nasabing Adoration chapel. Naintriga siguro siya sa nakasulat na kasabihan sa may entrada nito tungkol sa “kayamanang nasa marupok na palayok” at natukso siyang pasukin ang kapilya para nakawin ito. Nagtakbuhan daw ang mga parokyanong nagsisimba, kasama ang kura, nang ibalita ng sakristan na nakita niya ang wasak na bintana ng kapilya kung saan pumasok diumano ang magnanakaw. Naroon kasi sa loob ang Santisimo sa isang tabernakulong salamin na nakakandado pero nabuksan din, at nawawala ang gintong monstrance na lalagyan ng Santisimo Sakramento (ang konsagradong ostia na ating sinasamba bilang katawan ni Kristo). Siyempre, alalang-alala ang pari na baka nalapastangan ang Santisimo. Pero laking gulat niya: nawawala nga ang gintong lalagyan, pero ang konsagradong ostia, naroon sa ibabaw ng altar. Siguro nang mailabas na ng magnanakaw mula sa tabernakulong salamin ang monstrance, binuksan niya ito para alamin kong ano ba ang nilalaman, kung ano ba itong “kayamanang” sinasamba ng mga parokyano. Nang makita niyang kapirasong manipis na tinapay lang pala ang laman nito, iniwan niya sa ibabaw ng altar. Sabi ng pari, “Good news. Narito ang Santisimo. Tinangay ng magnanakaw ang lalagyan, iniwan niya ang kayamanan.”
Ito ang ating palaisipan sa araw na ito ng pyesta ng ating patron na si San Antonio ng Lisbon Portugal, na mas kilala bilang “San Antonio de Padua”, ang sikat na Franciscanong naakit sa kayamanang alok ni Kristo sa kanyang mga alagad na siyang dahilan kung bakit tinalikuran niya ang kapangyarihan, karangyaan, at katanyagan katulad ng ginawa ni San Francisco. Hanggang ngayon, manghang-mangha pa rin ang maraming mga tao sa mga naglalakihang katedral at mga kandelabra at mga kalis at siboryong ginto at pilak ng simbahang katolika. Akala nila iyun na ang tinuturing na kayamanan ng simbahan. Hindi natin sila masisisi sa kanilang kamangmangan, dahil madali talagang malinlang ang tao o mabudol sa mga kayamanang tumataginting at lumilipas. Ang pagiging Kristiyano ay may kinalaman sa paghahanap sa “ibang klaseng kayamanan”—pananampalataya, pag-asa at pag-ibig na bunga ng Espiritu Santong kaloob sa atin ni Hesukristo.
Di ba sinabi ni Hesus minsan: “Hangarin ninyo ang kayamanang makalangit na hindi mabubulok, at hindi aamagin o kakalawangin , kayamanang hindi kayang agawin at nakawin sa inyo.”
Ito daw ang dahilan kung bakit “kahit tayo gipitin hindi tayo malulupig, kahit tayo maguluhan, hindi tayo mawawalan ng pag-asa, kahit tayo malagay sa bingit ng kamatayan taglay pa rin natin sa ating marupok na katawan ang buhay ni Hesus dahil sa Espiritung ating sinasampalatayanan. Na siya pala ang nagkakaloob sa atin ng biyayang “siksik, liglig at umaapaw,” kaya abot-abot ang ating pasasalamat.
Nasabi ko na noon sa inyo na si San Antonio ang patron ng mga may hinahanap na nawawala sa kanila. Totoo iyon, pero hindi lang literal. Mas siryoso kaysa mawalan ng ari-arian ang mawalan ng katinuan, mawalan ng dangal, mawalan ng prinsipyo, mawalan ng paninindigan sa buhay. Di ba sinabi rin ni Hesus, “Ano ang mapapala ng tao, makamtan man niya ang buong mundo ngunit mawala naman ang kanyang kaluluwa?
Mga kapatid, akayin natin ang isa’t isa. Huwag tayong magpabudol sa mga mapanlinlang, huwag tayong magpatukso sa kayamanang lumilipas. Tulungan natin ang mga nawawalan, pati na rin ang mga nagwawala, na mahagilap at muling matagpuan ang “tanging yaman” na laging naghihintay sa atin ngunit di natin lubusan masumpungan.
Bishops attend the opening session of the 16th General Assembly of the Synod of Bishops in the Paul VI hall at the Vatican on October 4, 2023. – Pope Francis opened a major congress on the Catholic Church’s future on October 4, 2023, vowing open doors to “everyone” despite tensions with conservatives on issues from LGBTQ faithful to the treatment of divorcees. (Photo by Filippo MONTEFORTE / AFP)
Homily for the 6th Sunday of Easter, 25 May 2025
Readings: Acts 15:1–2, 22–29; Revelation 21:10–14, 22–23; John 14:23–29
Thank you all for your prayers, I have just returned home safely from Rome. I stayed there for almost one month to attend the funeral of our late Holy Father, Pope Francis, and to participate in the meetings of the College of Cardinals in preparation for the conclave and the election and inauguration of a new pope. Thanks be to God for the election of Pope Leo XIV, in the person of Cardinal Robert Francis Prevost.
On this Sixth Sunday of Easter, I would like to share a reflection on how I experienced the guidance of the Holy Spirit during the Conclave. Someone had asked me, “Isn’t the Conclave just like any other election? You cardinals are the ones who chose the new pope. So how can you say that it was the Holy Spirit who elected him?”
That’s a fair question. It’s true—we were the ones who voted. But I can personally attest to how the Holy Spirit moved in our deliberations and decisions. (Of course, I can’t share any details—those are under strict secrecy, and I wouldn’t want to be excommunicated!) As I’ve said before, it’s not like any regular election where candidates campaign and seek votes. People tend to project onto the conclave what they know of political elections—often tainted with human weaknesses like fraud or vote-buying. But I did not experience any of that.
There were discussions—but these were meant to help us understand the immense responsibilities of the one we were to elect. It took two weeks of deep conversations. And if you had heard what I heard, you’d probably also say: only someone crazy would aspire to take on a role with such a tremendous burden. It’s truly daunting.
In fact, many cardinals expressed something like this before we entered the Sistine Chapel: “God already knows whom He wants to choose—but we don’t yet. We need to pray and discern so we can recognize that person. He’s already among us. And to whoever you are, if you are the one chosen, don’t refuse. Accept it. We’re all here—we’ll support you. You can count on our collaboration.”
Although the details of the Conclave remain confidential, I can say with conviction that the entire process was carried out in the guidance of the Holy Spirit, because it was marked by silence, prayer, and a sincere effort to discern God’s will. (Even the act of casting our ballots took more than an hour in complete silence—each one of us lined up to drop the ballot in the urn, praying in front of Michelangelo’s fresco of the Last Judgment.)
At every stage, I felt the gentle whisper of the Spirit encouraging us to trust and to listen. But the Spirit did not dictate or override us—we had to cooperate. He moved through our openness, our capacity to listen, and our willingness to serve in unity and humility. We were not automatons; we were human instruments cooperating with the Spirit.
As we heard in today’s First Reading from the Acts of the Apostles, when the early Church resolved a crisis between Jewish and Gentile Christians, they said: “It is the decision of the Holy Spirit and of us.” This shows that, after intense dialogue and discernment, they were convinced their decision reflected God’s will. That was also our experience in choosing the new pope—a movement of the Spirit that worked with our minds, hearts, and faith to accomplish God’s will for the Church.
With this in mind, I invite you to reflect on how the Holy Spirit continues to guide each of us—especially in the important decisions we make as a community of baptized believers. We are not alone. This is the assurance that Jesus gave His disciples before He left them: that the Spirit would remain with them, to teach and remind them of everything He had said.
This also applies to the major decisions we make in our lives—personally, as families, and as communities. It is the same spirit behind the Synod on Synodality, championed by the late Pope Francis and the bishops of the world. It calls us to journey together, to be open in listening and speaking, to engage in “conversations in the Spirit”—that is, to listen attentively to one another under the light of the Holy Spirit, so that our decisions as Church are fruits of true discernment.
When we make decisions in this way—grounded in prayer and attentive listening to the Spirit—we walk together in deeper unity and become more faithful to our shared mission as Church.
Homily for Mass for the Easter Octave Mass for the Eternal Repose of Pope Francis, Jn 20:11-18
It is the Octave of Easter. We’re supposed to be rejoicing, not grieving. Pope Francis himself said in his last Easter Message to the universal Church: “Today at last, the singing of the Alleluia is heard once more in the Church, passing from mouth to mouth, from heart to heart, and this makes the peopleof God throughout the world shed TEARS OF JOY. In the Philippines, many of our people shed tears of joy when they join the traditional Ritual of the SALUBONG. We usually fix our gaze on the image of the Blessed Mother, whose face is covered by a black veil, and await the angel’s descent. We let out a collective gasp as that nervous little child, dressed as an angel, is suspended in mid-air, struggling to reach and grab the black veil. But the moment the angel-child succeeds, pulls up the veil and flies away with it so that the face of the grieving mother could now behold the face of her risen Son. It is then that we usually burst in thunderous applause and strangely, our eyes well up with tears.
Is it okay to weep when we should be rejoicing? We can relate well with today’s Gospel about Mary Magdalene—weeping, after she discovered an empty tomb. Take note how she is made to answer the same question twice: “Why are you weeping?” First, in answer to the angel. And second, in answer to the Risen Jesus himself. The message seems clear—weep if we must, but we have to be able to say why we are weeping. Mary Magdalene had to account for her grief and sense of desolation by saying, “They have taken away my Lord… And we do not know where to find him.”
There are simply too many situations in life when we find ourselves expressing the same lament as Mary Magdalene’s, times when God seems to have been taken away from us. Even Saint Mother Teresa of Calcutta lamented how, in most of her prayers, she felt a deep vacuum, not a consoling presence, but the unbearable desolation of God’s apparent absence.
How, indeed, can we feel the presence of God in situations where indifference prevails, where the innate dignity of our humanity is eclipsed by cruelty and apathy? When the thousands or even millions of victims on the waysides of modern societies continue to await a Good Samaritan? Pope Francis used to call attention to them in his Angelus messages—those dying under the rubble of bombed shelters in countries torn by armed conflicts, migrant refugees who float aimlessly for days in the open seas inside dilapidated boats, begging for a little mercy and compassion. But we have more reason to be worried when people do not weep anymore, when they couldn’t care less. That’s when we see signs that our humanity, has, as it were been taken away from us. Pope Francis himself once said, “We can see more clearly only with eyes washed by tears.”
Jesus once told his disciples that it is when the bridegroom is taken away from them that the wedding guests will fast. Today, we weep and mourn the passing of our beloved Jorge Mario Bergoglio, who despite his advanced age was able to serve as successor of Peter, Bishop of Rome, and supreme bridge-builder of the universal Church. He has taught us to treat, not just fellow Catholics, not just fellow Christians, not just fellow believers, but all human beings or even all fellow creatures in our common home as fellow travelers in a common journey as fellow pilgrims of hope. Like St. Peter and the other disciples, we are led ashore after a night of fruitless fishing, only to encounter him there by the bonfire, inviting us to a meal already prepared by him.
He alone could turn our meals of denial and betrayal into meals of forgiveness by giving us of his own body and blood as food and drink so that we could be transformed ourselves into members of his risen body, in the Church. He offers his body, wounded and scarred for broken people like you and me, so that we can partake of his glory. All he asks of us is one word of love for every word of denial. It is more than enough to restore us and turn us into participants in his resurrected life, and in his redemptive mission. Let us therefore allow our tears of sorrow to be transformed into tears of joy. Pope Francis has died with the Lord and he now lives on with the Lord as part of the Lord’s Risen Body. He invites us to allow the Risen Lord to draw near to us, to walk with us, to join our conversations, to break bread with us and disappear, so that he can reappear in us and through us.
Homiliya para sa Paskong Pagkabuhay 2025, Juan 20:1-9
Kung may kakaiba o natatangi tungkol sa Pilipinong pagdiriwang ng Pasko ng Pagkabuhay, ito ay walang iba kundi ang ating Ritwal ng Salubong. Hinahanapan ko ng salitang Ingles ang Salubong, wala akong maisip na salitang talagang katumbas. Pwede bang TO MEET? Pwede, pero hindi naman lahat ng kinakatagpo natin ay sinasalubong natin. Pwede bang TO LOOK FOR SOMEONE? Pwede, dahil kailangan mo talagang hanapin ang sasalubungin mo, pero hindi naman lahat ng naghahanap ay natatagpuan ang hinahanap, di ba? Pwede bang TO WELCOME? Pwede pero pwede ka ring maghintay lang sa bahay para magwelcome. Ang mas katumbas ng welcome ay PAGPAPATULOY. Ang sumasalubong ay lumalabas para hanapin at makatagpo ang hinihintay. Parang kombinasyon siya ng maraming salita sa Ingles—to meet, to look, to welcome.
Pwedeng mangyari na tulad nina Maria Magdalena, Pedro at Juan, lumabas nga sila, tumakbo, naghanap, pero wala pa ring nasalubong. Sa totoo lang sa kuwento ni San Juan, hindi naman si Maria Magdalena ang sumalubong sa Kristong muling nabuhay. Baligtad, si Hesus ang sumalubong sa kanya. Binulaga pa nga siya, di ba? Dahil nakilala lang siya nang bigkasin ni Hesus ang pangalan niya—Maria! May alam akong nagpunta ng airport, hindi nakita ang sinasalubong dahil maling airport pala ang pinuntahan.
Baka naman dumating na ang sinasalubong at nagtaxi na lang siya pauwi. Di mo siya nakita dahil sa dami ng mga taong mayroon ding sinasalubong. Kaya nga iyung ibang sumasalubong humahawak pa ng karatula para mas madali silang makita ng sinasalubong.
Di ba mayroong kantang “Tie a Yellow Ribbon”? Maganda ang kuwento ng kantang iyon. Tungkol sa isang lalaking nabilanggo pero lumaya na. Sumulat sa asawa para sabihing uuwi siya, pero hindi siya sigurado kung tatanggapin pa ba siya dahil sa mga pagkakamaling nagawa niya sa buhay. Kaya pala ang sabi ng kanta:
Whoa, tie a yellow ribbon ’round the ole oak tree It’s been three long years Do ya still want me? If I don’t see a ribbon ’round the ole oak tree I’ll stay on the bus, forget about us, Put the blame on me If I don’t see a yellow ribbon ’round the ole oak tree Yun lang daw. Kahit hindi mo ako salubungin, sabi niya, magtali ka lang ng yellow ribbon sa oak tree na malapit sa bahay natin, sapat na iyon para malaman kong welcome pa ako. Pero kung hindi, di ako bababa sa bus, ok lang na kalimutan mo na ako. Kaya kinausap daw niya ang bus driver nang malapit na sa kanila na maghinay-hinay nang kaunti. “Kung pwede ho, kayo na lang ang tumingin kung meron bang nakataling yellow ribbon. “ Di daw niya matiis pag nakita niyang walang yellow ribbon, dahil ibig sabihin hindi na siya welcome. Pero laking gulat daw niya nang hindi lang ang driver kundi pati ibang pasahero sa bus ang napasigaw sa nakita nila. Sabi ng kanta, Now the whole damned bus is cheerin’ And I can’t believe I see A hundred yellow ribbons ’round the old oak tree
Hindi niya mapaniwalaan ang tumambad sa paningin niya: hindi lang isa kundi daan-daang mga yellow ribbons ang sumalubong sa kanya, nakatali sa bawat punongkahoy kahit malayo pa sa bahay nila. Ito ang background kung bakit sumikat ang kantang ito sa Pilipinas noong 1986.
Sa ibang mga alagad na may atraso, lalo na sa mga umabandona kay Hesus sa kalbaryo mahirap maganap ang salubong. Nagsipagtago kasi sila sa takot na baka arestuhin din sila at bitayin sa krus. Ang mensahe ng Pagkabuhay ay—kung ibig mong sumalubong, lumabas ka, huwag matakot, lumantad ka sa liwanag.
Si Magdalena lumabas na nga pero hindi pa rin niya makita si Hesus. Di ba may kasabihan, kung ahas lang iyan baka natuklaw ka na. Nasa harapan na niya, hindi pa rin makilala dahil sa tindi ng pagkalungkot at pagluluksa niya. Kaya pala ang simbolo ng salubong ay belong itim. Maraming kahulugan ang belong itim ng SALUBONG. Madre Dolorosa ang tawag sa mahal na inang sumasalubong—ang Mahal na inang natatakpan mula ulo hanggang paa ng damit na panluksa.
Kapag pati puso at kaluluwa mo ay madilim, talagang hindi mo makikita ang liwanag. Lahat ng nasa pakligid mo ay didilim din. Katulad ng nagaganap sa atin bansa. Paano natin makikita ang mga kandidatong may tunay na malasakit sa bayan kung hahayaan nating matakpan ang mga mata natin ng ayuda? Baka ang inaakala natin tulong talaga, pero pera din pala ng bayan na ipapautang-na-loob sa atin ng mga tipo ng lider na maitim ang budhi, lalo na ng mga sanay sa pagpapatron? Paano natin makikita ang totoo kung magpapadala tayo sa propaganda at maling impormasyon porke’t nagba-viral sa social media? Paano natin masisilayan ang pag-asa kung napupuno ng galit pagkamuhi ang ating mga kaluluwa laban sa isa’t isa? Paano masisilayan ang liwanag kung hahayaan natin udyukin sa kalooban natin ang sama ng loob at hinanakit? Mananatiling madilim ang bukas para sa susunod na henerasyon kung hahayaan natin ang takot at pangamba na pigilan tayong manindigan para sa tama at matuwid!
Sabi ng Panginoon, “Kung masama ang iyong paningin, ang buong katawan mo ay mapupuno ng kadiliman. Kung ang akala mong liwanag na nasa iyo ay kadiliman pala, napakatindi ng kadilimang iyan!” Minsan kailangan natin ng tulong sa paghahanap. Kailangang matutong magmasid at kumilatis sa mga palatandaan na gagabay sa atin patungo sa tamang direksyon. Kaya mahalaga sa mga nakababata ang makinig sa karanasan at pinagdaanan ng mga nakatatanda. Kung hindi, baka sila maligaw at walang masalubong na hinaharap sa buhay. Ang hindi sumasalubong ay walang pasalubong. Apatnapung araw tayong naghanda para sa araw ng ito ng Pagkabuhay, ang araw ng Pagsalubong. Pero limampung araw pang naghintay ang mga alagad bago natanggap ang Pasalubong sa Araw ng Pentekostes. Sinabi daw ni Hesus sa kanila, “Tatanggap kayo ng kapangyarihan sa pagbaba ng Espiritu Santo sa inyo, upang kayo ay maging mga saksi ko sa Jerusalem, sa Judea at Samaria at sa sangkalupaan.”
Kaya tayo sumasalubong dahil hinihintay natin ang pasalubong ng Pagkabuhay—ito ay walang iba kundi ang Espiritu Santo, na magbibigay pag-asa sa mga nasisiraan ng loob. Siya ang magbubuklod sa atin at mananatiling kapiling natin, para kahit mawala siya sa ating paningin, naroon pa rin siya, dahil siya at tayo ay magiging iisa na. Siya ang magbibigay ng happy ending sa mga kuwento nating madalas maging masaklap, mapait at malagim.
Tinanong ko ang isang kabataan kung ang Merry Christmas sa Tagalog ay Maligayang Pasko, ano naman ang Happy Easter? Sabi niya Happy Easter din po. Iyung mga matatanda ang alam nila ay Maligayang Paskong Pagkabuhay. May suggestion ako, ipauso natin. Mula ngayon, ang gawin nating Pilipinong pagbati ng Happy Easter ay MALIGAYANG PAGSALUBONG!
Mga kapatid, ngayong hapon ng Biyernes Santo, tahimik tayong nagtitipon sa harap ng isang larawang karumal-dumal, ang imahen ni Hesus na nakabayubay sa krus. At sa kabila ng ating debosyon, minsan tila nalilimutan natin kung gaano karahas at kalupit ang eksenang ito sa tunay na buhay.
May isang aleng nagtanong sa akin noong ako’y kabataan pang pari: “Ano po ba talaga ang suot ni Hesus nang ipinako siya sa krus?” Mayroon daw kasi siyang nakitang krus na naka-suot balabal daw si Hesus na parang kasulya ng pari. Sabi ko, “Malamang ay wala.” Dahil natigilan siya, inulit ko pa na malamang hubo’t hubad siya. Ipinaliwanag ko sa kanya na bahagi talaga ng parusang kamatayan sa krus ng imperyong Romano noon ang pagpapahiya lalo na sa mga rebelde. Na kusang inilalantad pati ang maselang bahagi ng katawan hindi lang para saktan sila, kundi para hamakin nang husto ang anumang natitirang dangal ng kanilang pagkatao.
Pero siguradong itatanong ninyo, “Kung gayon, bakit may nakabalabal na kaunting saplot sa kanyang baywang?
Hindi iyon para sa kanya kundi para sa ating mga tumitingin—para hindi tayo mahiyang tumingin. Ang hiya kasi sa mga sibilisadong tao ay hindi lang sa panig ng ipinahihiya kundi sa panig din ng tumitingin. (Kaya nga si Hesus ay yumuko at nagsulat nang minsang kaladkarin ng mga pariseo sa harapan niya ang babaeng nahuli nila sa pakikiapid.)
Ginagawa din ito ngayon sa AI generated censorship sa social media: pinalalabo (o bina-blur) ang mga maseselang bahagi sa mga eksenang may kahubaran, gayundin ang mga eksenang mararahas. Kung gayon, kung susundin ang prinsipyo ng censorship, dapat sana ang buong katawan ni Hesus sa krus ay i-blur na rin. Dahil napakatindi ng dating. At sa mga pamantayan ng tao, nakakadiring pagmasdan. Pero mga kapatid, ito na nga mismo ang punto. Hindi dapat palabuin o takpan. Ang krus ay para bang sadyang itinututok sa ating mga pagmumukha, para hindi natin maiwasang titigan ito—para gisingin nito ang ating pagkatao.
Naalala siguro ninyo ang minsan ay naikuwento ko na sa inyo tungkol sa isang pamangkin kong babae, noong mga four-years old pa lang ito at gumawa ng eksena sa loob ng simbahan. Unang beses niyang makita noon ang imahen ni Hesus na nakapako sa krus—hubad, duguan, may koronang tinik, at puno ng sugat. Bigla nag-iiyak ang bata, nag-hysterical, kinulit ang nanay na ibaba daw si Jesus dahil nagdudugo, dalhin daw sa ospital! Tulungan daw siya at kawawa naman. Tuloy lumabas sa kumpisalan ang pari dahil naistorbo. Hindi tumigil ang bata sa pag-iyak hangga’t hindi in-assure ng pari na ipapaospital niya si Jesus.
Iyan ang dalang epekto ng tunay na pagtingin sa krus—hindi art appreciation, kundi pagkabigla, pagkagalit, o pagkahabag.
Naalala ko rin ang maintenance man namin sa dati kong parokya. Sa bawat pasok niya sa simbahan, kapag nag-genuflect sa harap ng tabernakulo, tinatakpan niya ang kanyang mga mata. Tinanong ko siya, “Bakit?” Sagot niya, “Ayokong tingnan si Kristo sa krus. Hindi ko kayang tiisin ang itsura niya. Lagi akong naiiyak.” Hindi siya nasanay.
Iyun na nga marahil ang punto: HINDI TAYO DAPAT MASANAY!
Hindi tayo dapat matulad sa pari o sa Levita sa talinghaga ng Mabuting Samaritano—na dumaan, napasulyap lang nang mabilis, at nagpatuloy agad sa kanilang lakad. Bakit Kaya? Siguro dahil ang sinasakyan nila ay kabayo—mas mataas, mabilis, at diretso ang takbo, hindi puwedeng tumigil hangga’t hindi pine-preno ng pasahero.
Palagay ko dahil donkey o asno ang sakay ng Samaritano—dahil mabagal ang lakad nito at madalas huminto, madaling matawag ang pansin ng mga dinadaanan. Kaya siguro nakita nang mas malapitan ng Samaritano ang biktima. Kaya napukaw ang kanyang damdamin. Nadurog ang puso niya. Napilitan siyang tumulong.
Ganyan din ang layunin ng krus: upang tayo’y matigilan, mapatingin, at masaktan. Sabi sa Kasulatan, “Pagmamasdan ang kanilang sinaksak, at sila’y tatangis para sa kanya…”. Kaya rin maraghil inutusan ng Diyos si Moises na magpulupot ng tansong imahen ng ahas sa poste. Ito’y larawang may kaugnayan sa pagtataas ng Anak ng Tao sa krus. At kung paanong ang pagsulyap sa kasalanan at sa sugat ay maaaring maging daan ng kagalingan—kung pagmamasdan ito ng tao.
Sa ating panahon, sino ba ang gustong tumingin sa mga larawan ng karahasan?
—Sino ba ang mag-eenjoy manood sa video ng mga bangkay ng mga batang Palestino na hinuhukay mula sa guho ng mga pinasabog na tirahan nila sa Gaza?
—Sino ba ang titingin sa mga hostage na binabaril sa ulo ng mga terorista?
—Sino ang mapapatingin sa isang inang nakahandusay sa kabaong ng anak niyang namatay sa lindol?
—Sino ang ibig tumingin sa duguang bangkay ng isang taong nasagasaan sa kalsada? Kaya nga tinatakpan sila ng kumot.
-Sino ang ibig tumingin noong kasagsagan ng drug war sa mga biktima ng EJK na nakabalot ng packaging tape ang tinortyur na katawan at may nakasabit pang karatula sa leeg?
Minsan pinopost pa ito sa social media, katulad ng karumal-dumal na litrato ng hubad na katawan ng negosyanteng Chinese, na nakatali pa ng lubid.
Pero minsan, ang tunay na layunin ng mga larawang ito ay hindi kabastusan, kundi paggising. Paggising sa puso ng lipunan.
Mga kapatid, Bawat pagtitig natin sa krus ay paanyaya: “Huwag kang tumingin at magpatuloy lang.” “Tumingin ka, at hayaang mabasag ang puso mo.” Dahil bawat sugatang nilapitan mo, bawat biktimang tinulungan mo, —Siya rin ang unang tumawag sa puso mo para gisingin ang iyong awa. At sa awa mong ‘yon, naliligtas ang iyong pagkatao. Ang bawat Simon ng Sirene na napilitang tumulong… Ang bawat Samaritano na tumigil at nadurog ang puso… Ang bawat taong napaluha sa paanan ng krus… —Lahat sila ay tumatanggap ng grasya. Lahat sila ay nakikibahagi sa kasaysayan ng kaligtasan. Ang krus ay hindi lang simbolo. Ito ay salamin. Isang salamin na nagpapakita kung sino tayo, at kung sino tayo tinatawag na maging higit pa sa likas nating pagkatao. Huwag tayong masanay. Hayaan nating ang Krus ang gumising sa atin, gumimbal at magligtas sa atin.
Homiliya para sa Misa ng Huling Hapunan ng Panginoon
Huwebes Santo 2025
Mga kapatid, ngayong gabing ito, ipinagdiriwang natin ang tatlong malalalim na biyayang iniwan sa atin ng Panginoon sa Huling Hapunan: ang Eukaristiya, ang Pagpapari, at ang Utos ng Pag-ibig sa pamamagitan ng paglilingkod.
Pero nais kong pagtuunan ng pansin ngayong gabi ang isang napakatinding paanyaya ng Panginoon: ang “Kainin ninyo ito, ito ang aking katawan. Inumin ninyo ito, ito ang aking dugo.” Sa Unang Pagbasa, narinig natin ang utos ng Diyos kay Moises: “Kumuha kayo ng isang kordero, ihanda ito, lutuin, at kainin ng buong sambahayan.” Ito ang naging ritwal ng Paskuwa ng mga Israelita. Ang dugo ng kordero ang naging tanda ng kanilang kaligtasan sa gabi ng paglaya mula sa Egipto. Kaya’t sa ating pananampalataya, ang korderong iyon ay inangkin ng ating tradisyong Kristiyano bilang larawan ni Hesus, ang Kordero ng Diyos, na nag-aalis ng kasalanan ng sanlibutan.
Ngunit isipin ninyo ito: ano ang pakiramdam ng kainin ang isang taong itinuturing mong kaibigan, guro, Panginoon? Ang nagsabi ng “Kainin ninyo ito” ay mismong taong minamahal mo. Paano mo kakainin ang kaibigan mo?
Naalala ko tuloy ang isang kuwento ng aking kapatid na si Nestor. Noon, bumili si Nanay ng biik. Pinalaki niya ito para ibenta sa nalalapit naming pista sa aming bayan. Pero si Nestor, naaliw at napamahal sa biik. Inalagaan niya ito, pinaliguan, pinakain, nilambing. Binigyan pa nga niya ito ng pangalan. Kaibigan na ang turing niya sa biik.
Dumating ang araw ng pista. Ibinenta na ang baboy, at bilang bahagi ng kabayaran, may kaunting karne na dinala si Nanay pauwi. Niluto niya ito bilang ulam sa hapunan. Nang malaman ni Nestor kung sino ang laman ng sinigang, tumayo siya, lumabas ng bahay, at tumangging kumain. “Hindi ko kayang kainin ang kaibigan ko,” aniya.
Ganyan din ang naging damdamin ni Pedro nang nilapitan siya ni Hesus upang hugasan ang kanyang mga paa. “Huwag, Panginoon. Hindi ko kayang payagan ito.” At ganoon din marahil ang damdamin ng mga taong tumiwalag kay Hesus nang marinig nilang sinabi niya, “Ang aking laman ay tunay na pagkain at ang aking dugo ay tunay na inumin.”
Napakalakas ng dating. Sino ang hindi mabibigla o maiiskandalo sa ganitong pangungusap?
Pero ito nga ang diwa ng Eukaristiya: ang lubos na pagbibigay ng sarili ng isang umiibig. Ang isang tunay na nagmamahal, handang ialay ang kanyang katawan at dugo—ang kanyang buong pagkatao. Hindi sapat kay Hesus na sabihin lang na mahal niya tayo. Ibinigay niya ang sarili niya mismo sa atin—bilang pagkain, bilang inumin, bilang buhay na nagbibigay-buhay.
At bakit? Dahil hindi tayo puwedeng makibahagi sa kanyang misyon kung hindi muna tayo makikibahagi sa kanyang buhay.
Kung hindi natin siya tatanggapin sa ating pagkatao, paano natin siya maipapamalas sa ating kapwa?
Sa bawat pagtanggap natin ng Eukaristiya, sinasabi ng Panginoon:
“Hindi mo lang ako tinitingnan, hindi mo lang ako pinapakinggan. Tanggapin mo ako. Kainin mo ako. Hayaan mong busugin ka ng aking laman at dugo. Sa ganitong paraan, magiging bahagi ka ng aking katawan. At bilang kabahagi ng aking katawan, ikaw ay magiging katuwang sa aking misyon ng pagtubos sa sangkatauhan.”
Kaya’t ngayong gabi, habang isinasagawa natin ang paghuhugas ng paa, tandaan natin—ito ang tanda ng pagkaing tinanggap natin: na tayo rin ay magiging tagapaghugas ng paa ng ating kapwa. Hindi ito seremonyas lang. Ito ay pagsasabuhay ng Eukaristiya.
Mga kapatid, huwag tayong matakot sa lalim ng pag-ibig ng Diyos. Huwag nating atrasan o tanggihan ang paanyaya ni Hesus.
Kaya nasabi niya kay Simon Pedro, kung hindi mo ako pahihintulutang hugasan ka, hindi ka magkakaroon ng bahagi sa akin.
Ngunit kung tatanggapin mo ako, ikaw man ay magiging tagapaghugas ng paa, tagapagpasan ng krus, at tagapagbahagi ng buhay.
Kaya’t ngayong gabi, habang binabasbasan natin ang tinapay at alak, habang hinuhugasan natin ang paa ng isa’t isa, muling umuukit ang Panginoon ng kanyang utos sa ating puso: “Gawin ninyo ito bilang pag-alala sa akin.”
Alalahanin natin siya—hindi lamang sa panalangin, kundi sa ating pakikibahagi sa kanyang buhay, sa kanyang pag-ibig, at sa kanyang misyon.
My dear brother priests and our beloved priestly people, magandang umaga po sa inyong lahat.
Every year, on Maundy Thrusday morning of the Holy Week, we gather together not just to bless the fresh oils for the sacramental acts of anointing to be celebrated in all our Churches throughout the year. But more importantly, we do this in order to be reminded of our deepest identity as a people anointed for mission. And the line from today’s Gospel that echoes in my heart is this: “He has anointed me.” Can you please say that to yourself now?
It is easy to think of anointing in terms of honor, dignity, and even distinction. But in Scripture, anointing is never for status—it is always for mission. The Spirit of the Lord is given, not just to elevate, but to send: to bring good news to the poor, to proclaim liberty, to heal, to console, to celebrate a Jubilee where debts are forgiven. Imagine owing a lot of money and unable to pay it to the point of fearing losing your land and your home or even landing in jail, only to be told, “Wala ka nang utang!” Please say that to each other. Of course you would want to know who had paid it for you. Tomorrow, on Good Friday, you will have your answer when you look up at the cross, being unveiled before you in stages, to reveal to you the broken body of the one who has paid our debts dearly with his own life, for love of us.
The good news of the cross is the same Jubilee message that came out of the mouth of Jesus when the Spirit anointed him to fulfill in his life and mission the words of the prophet Isaiah. This is the same Spirit that anointed David, the shepherd boy, after Samuel found him among Jesse’s sons. And in today’s responsorial psalm, we hear the Lord say, “I have anointed him so that my hand may always be with him, and that my arm may make him strong.” That is what ministry is about. It is not about us carrying out our personal projects or ambitions. It is about participating in the Lord’s mission.
Jesus stood up in the synagogue to read the Scripture. But he sat down afterwards, perhaps expecting that the old Rabbi of his hometown might share a reflection on what he had read. But Luke tells us “All eyes were fixed on him.” He had already sat down with the people to listen, but the people’s eyes continued to be fixed at him, silently begging him with a non-verbal request, “Please, let God speak to us.”
He did not stand up. He remained seated as he acceded to the request. And the words that he said contained the shortest homily ever delivered, which said, “This Scripture passage is fulfilled this very moment.” Fulfilled—not in a vacuum, but in his very person. I have read the same passage and now your eyes are fixed on me. But I want you today to fix your eyes on each other as members of his one Body, the Church. That includes, not just us ordained ministers, but also all of us, the baptized. Through baptism and confirmation we all have received the same anointing to be part of the Lord’s mission. We all are called to fulfill this Scripture passage. It is what our anointing is for.
Let me say this clearly to my brother priests: we were not anointed in order to monopolize the anointing. We were anointed to serve the anointed. That is the profound beauty of our priesthood: we exist so that the whole community may live fully its identity as a priestly people.
We are ministers, not proprietors, of God’s grace. And the anointing we carry is meant to be generously shared, poured out abundantly, passed on like the five loaves and fishes that had been blessed, broken and given, so that the whole Church, nourished by his own body and blood, may be a beacon of hope and healing in our wounded world.
This is especially urgent in our Philippine context today, where so many of our people—especially the poor—are tempted to fall into despair, apathy, or bitterness. Instead of hope, what many of our leaders sow is resentment, the tendency to look for someone to blame for our misery. Instead of truth, we are flooded with disinformation and falsehood, especially through the social media. But we cannot allow this tide to sweep away our mission. We have been anointed for such a time as this. To be agents of hope to the brokenhearted, liberation for those languishing in the dark prison cells of addiction (especially to online gambling through casinos that are now made legal and available 24/7 to bleed you white of your hard-earned money), healing for those wounded by indifference (especially to the families of victims of lawless “law enforcers”), and consolation for those who are grieving—those who need to hear the Lord who said, “I will be with you always until the end of time.” That is our vocation—not only as clergy, but as Church.
I am reminded of St. Paul’s charge to Timothy:
“The time will come when people will not tolerate sound teaching… but you, be self-possessed in all circumstances; put up with hardship; perform the work of a messenger of good news; fulfill your ministry.”
Ministerium tuum imple. That was the episcopal motto of my mentor, the emeritus Archbishop of San Fernando, Pampanga, Abp. Paciano Aniceto whom we fondly call Apu Ceto. “Fulfill your ministry.” Not your own personal agenda, but God’s ministry—the mission of Christ entrusted to his Body, the Church.
It is not so often that you see this many priests co-presiding in the celebration of the Eucharist in this Cathedral. They are here, or should I say, we are all here today to renew our priestly promises today. But dear brothers, let us do so in communion with our faithful, who are themselves anointed and sent.
And to you, beloved lay faithful: please know that your baptismal anointing is not less than ours. You, too, are sent. You, too, are part of the fulfillment of God’s Word in our time. Together, let us be the Body of Christ—anointed and united for mission—to our society and to the world.
Homiliya para sa Linggo ng Palaspas, 13 Abril 2025, Lukas 22-23
Salamat sa Diyos at inalis na ang parusang kamatayan sa ating batas sa Pilipinas. Totoo naman kasi na madalas magamit ang batas laban sa mga taong wala namang kasalanan pero gusto lang gipitin ng mga nasa kapangyarihan. At hindi totoo na epektibo ito bilang paraan ng pagsupil sa kriminalidad sa lipunan. Mas delikado sa lipunan kapag ang mismong mga alagad ng batas ang nagiging instrumento ng kriminalidad, lalo na kapag lumakas ang loob nila na abusuhin ang kapangyarihan, kapag sa tingin nila ay hindi sila mapapanagot ng batas, kapag para sa kanila sila na mismo ang batas o hawak nila ang batas.
Sa kasaysayan ng ating bansa, noong mayroon pang death penalty sa atin, iba’t iba ang paraan ng pagbitay na ginamit ng gobyerno. Noong panahon ng gobyernong kolonyal ng Espanya, garrote ang paraan ng pagbitay, katulad ng ginawa sa tatlong paring sina Padre Gomez, Burgos at Zamora, o firing squad naman tulad ng ginawa sa atin bayaning si Jose Rizal. Noong panahon ng mga Amerikano pagbibigti naman ang paraan ng pagbitay o pagparusang kamatayan. At inabot ko pa noong bata pa ako ang silya elektrika noong martial law, at ang lethal injection noong pagkatapos ng martial law. Natigil nga ito noong 2006, pero nauso naman ang EJK pagkatapos—mga iligal na paraan ng pagbitay pero tahimik na sinang-ayunan ng maraming Pilipino dahil sa paniwala nilang mabisang paraan ito ng pagsupil sa kriminalidad.
May narinig ako noon na mga kuwento ng mga paring chaplain na umalalay sa mga binibitay sa Bilibid. Ang iba daw, dahil sa tindi ng kaba at takot sa nalalapit nilang kamatayan, dinadala pa lang sa lugar kung saan bibitayin, nagwawala na sila at nagsisisigaw, ang iba’y nagsusuka, may naiihi sa pantalon, at merong nababaliw.
Ano ang nakikita nating kakaiba sa kuwento ni San Lukas tungkol sa pagharap ni Hesus sa parusang kamatayan sa krus? Una, kalmado siya; panatag ang loob na humarap sa mga umuusig sa kanya. Pangalawa, nanindigan siya na walang katotohanan ang mga paratang laban sa kanya. Pangatlo, pinigilan niya ang paggamit ng dahas, at pinagaling pa niya ang nasugatan na kampon ng mga umuusig sa kanya. Pang-apat, nagpatawad siya; hindi nagbitiw ng mga banta ng paghihiganti. (Itinuring niya sila bilang hibang o nawawala sa sarili.). At panglima, hanggang sa huling sandali nagbibigay pa rin siya ng pag-asa—katulad ng ginawa niya sa tulisan na katabi niyang nabitay sa kalbaryo.
Pero hindi rin totoong hindi siya natakot. Tao rin siya. Subalit hinarap niya ang takot niya sa gitna ng pananalangin niya sa hardin ng Gethsemani, hanggang sa napalitan ito ng kapanatagan ng loob.
Kapanatagan sa pagharap sa pagsubok—ito ang sinisimbolo ng palaspas na minana lang natin sa bayang Israel mula sa karanasang pinagdaanan nila sa disyerto. Kaya pala naging simbolo din ito ng ating mga bayani at martir sa simbahan. Ginawang tanda at sagisag ng pagbibigay-patotoo, sa matibay na pagyakap at paninindigan sa kalooban ng Diyos. Ito kasi ang larawan na ginamit bilang alaala ng bayang Israel, na sa maraming beses ay natukso ring masiraan ng loob sa paglalakbay nila sa disyerto, matapos na tumakas sa pagkaalipin mula sa Egipto. Ang palaspas ay para bang pampalakas-loob sa kanila na magpatuloy sa paglalakbay, sumulong, huwag umatras, humarap sa init, sa pagod, sa uhaw, sa gutom, sa dusa at kamatayan na walang hinahangad sa puso kundi ang makapasok sa Lupang Pangako.
Ganoon kung umusbong ang PAG-ASA. Na kapag madilim ang paligid, sa kalooban, sa puso at diwa tayo maghahagilap ng liwanag na siyang gagabay sa atin upang magtiyaga at magpunyagi. Ganoon kasi ang totoong mga kuwentong buhay natin—hindi naman laging matamis, maginhawa at masarap ang mga daranasin ng taong nagmamahal. Pero pagmamahal din ang nagpapalakas sa atin para harapin ang anumang pagsubok, pagtitiis, pagdurusa na may pananampalataya at tiwalang hindi tayo nag-iisa.
Sa ganitong paraan lamang natin nabibigyan ng saysay at kahulugan ang mga krus sa buhay natin. Mas masakit daw ang magdusa kapag di natin mabigyan ito ng kahulugan. Ito ang pinakamahalagang aral na kaloob ni Kristo sa atin na mga alagad niya. Siya lang ang makapagtuturo sa atin kung paano mapapagaan ang mabibigat na pasanin. Na kung susunod tayo sa landas ng kalbaryo, matatagpuan natin sa kanyang piling ang hinahon, kapanatagan, at tiwala. Na kung haharapin natin ang ating mga pagdurusa at kamatayan bilang pakikiisa sa kanyang pagdurusa at kamatayan ay mabibigyan natin ito ng kahulugan bilang partisipasyon o pakikilahok sa kanyang misyon ng pagtubos sa mundong nakasangla, misyon ng pagpapalaya mula sa pagkakabihag, ang misyon pag-aalay at pagbibigay-buhay sa ikatatagumpay ng paghahari ng Diyos.
Homiliya para sa Huwebes sa Panlimang Linggo ng Kuwaresma, 10 Abril 2025, Jn 8:51-59
Sa kadahilanang hindi sinasadya, alam n’yo ba na naging sanhi daw ng pag-usbong ng damdaming anti-Semitismo (o kontra-Hudyo) ang ebanghelyo ni San Juan? Naging dahilan daw kung bakit ganoon na lang ang pagkamuhi noon ni Hitler at ng mga Aleman na sumuporta sa kanya laban sa mga Hudyo.
Katulad halimbawa ng binasa nating ebanghelyo ngayon. Ang pambungad na linya ay, “Sinabi ni Hesus sa mga Hudyo.” Pero teka, hindi ba Hudyo rin ang pananampalatayang nakagisnan ni Hesus? Di ba mga Hudyo sina Jose, Maria at mga apostol niya? Dapat siguro itanong muna, sino ba ang kausap ni Hesus sa binasa nating ebanghelyo? Kung paanong Ilonggo ang tawag sa mga taga-Iloilo, Judeo (Hudyo) ang tawag ni San Juan sa kanila dahil mga taga-roon sila sa probinsiya ng Judea. Ang problema ay nasanay na tayong gamitin ang katagang “Hudyo” para tukuyin ang pananampalatayang Hebreo o Israelita. Kung tutuusin, dahil sa probinsiya ng Galilea lumaki si Hesus, hindi talaga siya Judeo kundi kundi Galileo. Ang mga pinunong taga-Judea ang tinutukoy ni San Juan ang tinutukoy na mga Hudyo na nakikipagtalo kay Hesus. Sila rin sa kalaunan ang nagsampa ng kaso laban sa kanya.
Hindi ako nagtataka na sa may bandang dulo ng pagbasang ito, dahil sa galit sa maanghang na pananalita ni Hesus, pumulot daw ng mga bato ang mga nakarinig sa sinabi niya para ipukol sa kanya. Ibig sabihin nasaktan ang damdamin nila sa mga pananalita niya. Noong nakaraang Linggo narinig natin na may hawak ding mga bato ang mga taong ibig magsampa ng kaso laban sa babaeng nahuli diumanong nakikiapid. Pero sa narinig natin ngayon, para kay Hesus na ang mga bato, pero natakasan lang niya. Fast forward, ano ba ang parusang ikamamatay niya? Hindi pagbatong katulad ng ginawa kay San Esteban, at hindi rin pagpugot ng ulo na tulad ng ginawa kay San Juan Bautista, kundi pagpako sa krus.
Ibig sabihin hindi mga Judeo ang nagbitay sa kanya, kundi mga Romano. Ang krus ay ang parusang kamatayan na ipinapataw lamang sa mga nagrerebelde laban sa gobyerno ng Imperyo Romano. Siguro dapat burahin na natin ang hindi tamang pagpaparatang sa pagbitay kay Hesus sa krus sa mga “Hudyo” para mabura na rin ang nakagisnan nating anti-Semitismo o diskriminasyon na dulot ng maling pag-unawa sa salitang “Hudyo”. Pansinin ninyo—sa tradisyunal nating mga katutubong Pabasa ng Pasyon pag Kuwaresma, paulit-ulit na binabanggit ang mga “Hudyo” para tukuyin ang mga nagpako kay Hesus sa krus. Hindi sila Hudyo kundi mga Romano—ibig sabihin, mga kinatawan ng gobyernong kolonyal ng sinaunang Imperyo ng Roma.
Ngayon heto tayo, di ba parang umikot ang gulong ng palad? Ang Roma na dating kapital ng imperyong sumakop noon sa mga Hudyo at nagpataw ng parusang kamatayan kay Hesus ang naging sentro ng Simbahang Katolika? At ang Santo Papa na simbolo ng pagkakaisa ng mga Kristiyanong Katoliko ang siya ngayong Obispo ng Roma, at ang tawag sa ating mga kabilang sa Simbahang Katolika ay mga Katolikong Romano.