REVELATION TO THE CHILDLIKE

 1,604 total views

Homily for Wed of the 15th Wk in OT, 17 July 2024, Isa 10:5-7, 13b-16; Mt 11:25-27

Our first reading today is a grim warning to modern-day world powers who bully their neighbors. It is a good reminder for nations that have become economically prosperous and militarily powerful to the point of throwing their weight around, refusing to follow international laws, and behaving with arrogance and impunity like entitled pre-modern colonial masters, blatantly disrespecting the sovereignty of smaller nations. You can reread the same oracle of doom and judgment pronounced by Isaiah against Assyria two thousand eight hundred years ago, and replace Assyria with the names of modern-day imperialist nations and the message remains just as fresh as if it was meant exactly for them. They should be reminded of that famous saying that goes, “Those who forget history are condemned to repeat it.”

In those times, it was the Assyrians, Babylonians, Persians and Egyptians who lorded it over the Ancient Near East. They had their own versions of megalomaniac rulers who behaved like the later Alexander the Great who established the Hellenistic empire that was eventually replaced by the Roman empire. Then came the Byzantines and the Ottomans. Where are they now? The monarchs of Spain and Portugal once divided the world between themselves, and the Dutch, the British, the French and the Italians also followed suit and enjoyed the benefits of plundering their colonies in Latin America, Africa and Asia. Europe had its later share of leaders like Napoleon, Hitler, Mussolini and Franco. What has become of them? And who was it that said it was the “manifest destiny” of their mighty nation to expand its borders and occupy new territories? What is happening now to their great nation? Reread the oracle and fill in the blank space with modern-day world powers. (Isa 10:5-7,13-16)

“Woe to you (fill in the blank)! My rod in anger,
my staff in wrath.
Against an impious nation I send him…
To seize plunder, carry off loot,
and tread them down like the mud of the streets.
For he says:
“By my own power I have done it,
and by my wisdom, for I am shrewd.
I have moved the boundaries of peoples,
their treasures I have plundered…”
Will the axe boast against the hand that holds it ?
Will the saw exalt itself above him who wields it?
As if a rod could sway him who lifts it…
Therefore the Lord, the LORD of hosts,
will make these fat ones starve,
And instead of his glory there will be kindling
like the kindling of fire!

In the Gospel, Jesus is pronouncing the same prophetic words praising the Father—“because you have hidden these things from the wise and the learned and you have revealed them to the little ones.” (Mt 11:25) The same prophet Isaiah once announced that a child, a little one, will be anointed by the Lord, and shall be called “Wonder-Counsellor, God-Hero, Father Forever, Prince of Peace.” (Isa 9:5) Long before we made the icon of the Santo Niño, the Infant Messiah, Isaiah already proclaimed an oracle of hope about a child who would be entrusted with dominion, who will put an end to war, conflict and violence. He spoke about a time when “the child will play by the viper’s den and lay hands on the adder’s lair,” (Isa 11:8) that he will invite the nations to the Lord’s mountain to seek wisdom and instruction, to learn to “beat their swords into plowshares and spears into pruning hooks,” so that no nation shall ever “raise the sword against another nor shall they train for war again.” (Isa 2:4)

APOSTOL, SUGO, KINATAWAN

 1,605 total views

Homiliya Para sa Ika-15 Linggo ng Karaniwang Panahon, 16 Hulyo 2024, Markos 6:7-13

Nais ko sana na itutok natin ang ating pagninilay sa araw na ito sa kahulugan ng pagiging “apostol”. Alam ko na ang karaniwang iniuugnay natin sa salitang “apostol” ay ang 12 lalaki na pinili ni Hesus mula sa kanyang mga alagad at isinugo niya sa mga lugar na ibig niyang puntahan at hatdan din ng mabuting balita. Hindi ba kung minsan may mga taong dahil napakarami ng responsibilidad sa buhay ay nakapagsasabing, “Kung pwede ko lang hatiin ang katawan ko, o kung pwede lang akong mag-bilocate ginawa ko na.” Pero dahil kahit Diyos na totoo si Hesus ay tao rin siyang totoo—inako rin niya ang limitasyon ng pagkatao sa lugar at panahon. Kaya ang ginawa niyang solusyon sa problema ng limitasyon ng lugar at panahon ay ito: minultiply niya ang sarili niya sa pamamagitan ng pagpili ng ilan sa mga kaibigan at kapanalig niya at isinugo niya sila bilang kanyang mga kinatawan. Take note—“kinatawan”, hindi “kapalit”. (Sa Ingles, representative, hindi substitute. Malaki ang pagkakaiba ng dalawa.) Tingnan ninyo, sa ganyang paraan nakaabot ang Mabuting Balita sa halos lahat ng sulok ng daigdig!

Ano ang “apostol”? Galing ito sa Griyego na ang ibig sabihin ay “sugo”, isinugo o ipinadala ng tagapagsugo para sa isang misyon. Sa ebanghelyo ni San Lukas, hindi lang 12 kundi 72 daw ang piniling apostol ng Panginoon bilang katuwang niya sa kanyang misyon. Alam kong alam ng marami sa inyo na ang tinuturing na successors o tagapagmana ng papel ng mga sinaunang apostol ay kaming mga obispo. Tama ba iyon? Oo, pero ang apostol ay hindi pinili para sarilinin ang papel na ito, kundi para pamunuan ang buong sambayanan ng mga alagad ni Kristo upang ang lahat ay makiisa at makilahok sa kanyang misyon. Kaya nga sa ating Kredo, ipinahahayag natin na sumasampalataya tayo sa iisang simbahan na banal, katolika at “apostolika”. Ibig sabihin, tayong lahat na nabinyagan ay tinawag, hindi lang para maging simbahan ng mga disipulo, alagad o tagasunod, kundi higit sa lahat, upang maging simbahang ng mga apostol, sugo o kinatawan sa daigdig ni Hesukristong Anak ng Diyos.

Akmang-akma ang ating mga pagbasa sa Linggong ito sa tema ng pagiging sugo o kinatawan ng pinakasugo ng Diyos—ang ating Panginoong Hesukristo. Sa unang pagbasa, itinataboy daw ng punong pari ng bayan ng Bethel ang propetang si Amos. Bakit? Dahil para sa kanya, isang dayo ang propeta, taga-timog ito, gayong ang Bethel ay nasa Norte o hilaga at nasasakupan ng otoridad niya. Sa madaling salita, parang sinasabi ng pari sa propeta, “Lumayas ka rito. Di mo ba alam na teritoryo ko ito? Ako ang pari sa templong ito! Ano ang karapatan mong mangaral sa teritoryo ko? Ba’t di ka na lang sa ibang lugar rumaket?” At ang sagot ni Amos ay—“Hindi po ako rumaraket, ano? Akala nyo ba nandito ako para kumita? May sariling hanapbuhay ako at pinagkakakitaan. Kaya ako napadpad dito ay dahil pinag-utusan ako, isinugo ako ng Panginoon.” Hindi ako kundi siya ang may mensaheng ibig ipaabot sa inyo. Messenger lang ako. Ang papel ng propeta ay parang papel din ng apostol.

Ganyan din ang sinasabi ni San Pablo sa ikalawang pagbasa: naparito ako dahil hinirang ako, at itinalaga. At sa ebanghelyo naman, ganyan din ang paglalarawan ni San Markos sa gawain ng apostol: pinili daw ni Hesus ang labindalawa sa mga alagad niya para maging apostol: binigyan daw sila ng kapangyarihan sa mga dimonyo at pinagbilinan. Isinugo daw sila para mangaral, manawagan ng pagbabagong-loob, magpalaya mula sa masamang espiritu, at magpagaling sa mga maysakit.

Ganoon din ang madalas ipaalala ni Papa Francisco sa ating mga Katoliko. Na hindi pa nalulubos ang ating buhay bilang mga alagad ni Kristo hangga’t hindi pa tayo nakikilahok o nakikibahagi sa buhay at misyon ni Kristo sa bisa ng regalong tinanggap natin sa binyag—ang Espiritu Santo. Siya ang kumikilos upang ang pinalaya at pinagaling ay magpalaya din at magpagaling. Na ang tumanggap ng Mabuting Balita ay magpahayag din ng Mabuting Balita. Na ang pinagpala ay maging daluyan ng pagpapala ni Kristo sa buong daigdig. Hindi lang ito tungkol sa mga obispo at pari kundi sa ating lahat na kabilang sa katawan ni Kristo.

May nagtanong sa akin—Bishop bakit mga lalaki lang ang pinili ni Hesus at isinugo niya mula sa kanyang mga alagad? Totoo ba iyon? Hindi. Nakalimutan na ba natin ang babaeng Samaritana? Ang magkapatid na Martha at Maria? Sina Juana at Susana? Si Salome na asawa ni Zebedeo, at si Mariang ina ng isa pang Santiago? Sa katunayan, ang Mahal na Patrona ng Diocesan Shrine na ito ay tinawag ni Papa Francisco na “apostol sa mga apostol.” Siya ang pinakaunang alagad na pinili at isinugo ng Panginoong muling nabuhay upang ipahayag sa mga kapwa alagad ang kanyang muling pagkabuhay. Kaya nga’t iniangat ni Papa Francisco ang paggunita kay Sta Maria Magdalena sa isang Maringal na Kapistahan. Hindi totoo na isang dating prostitute ang inyong patrona. Walang batayan iyon sa bibliya. Siya’y pinalaya ni Hesus sa mga masasamang espiritung umalipin sa kanya.

Nananawagan ako sa mga babaeng lay leaders ng mga BEC sa ating Shrine. Gayundin sa lahat ng mga volunteers ng ating mga lay ministries—sana kayo ang maging pangunahing tagataguyod upang mapanumbalik natin ang orihinal na layunin ni Hesus na sa tahanan ng Diyos, upang mapaluwagan ang mga tolda, ay buwagin ang mga pader na naghihiwalay sa atin sa isa’t isa. Na wala nang Hudyo at Hentil, malaya at alipin, babae at lalaki, dahil ang lahat ay iisa na kay Kristo Hesus na ating Panginoon.

BUEN CAMINO

 4,359 total views

Homiliya para sa Huwebes, 11 Hulyo 2024, Paggunita kay San Benito, Mt 10:7-15

Noong nakaraang Martes, nag-bonding kami ng kapatid kong panganay. Umabot ng tatlong oras ang tanghalian namin dahil nagkuwento siya tungkol sa naranasan niyang paglalakad sa camino ng Compostela nitong nakaraang buwan. Biro niyo, sa edad na 78 ay naglakad siya nang 215 kilometro kasama ang dalawang anak niya at isang manugang.

Marami daw silang mga kapwa peregrino na nakasabay sa camino. Ang bati daw nila sa isa’t isa ay BUEN CAMINO! Ibig sabihin, “Mabuting Paglalakad.” Iba’t ibang lugar ang kanilang pinagmulan pero lahat sila ay iisa ang destinasyon: ang Simbahan ng Santiago de Compostela sa rehiyon ng Galicia sa Espanya. Pwede daw pumili ng iba’t ibang ruta—may mahabang ruta na pwedeng abutin mula tatlo hanggang apat na linggo, may mas maikli, mula isa hanggang dalawang linggo. May mga rutang paliko-liko, may dumadaan sa mga bundok na may paakyat at pababa, mga papasok sa kagubatan, may bumabaybay sa may tabing ilog o sapa, may bumababa sa mga burol at mga liblib na kabayanan, mayroon ding mga rutang diretso sumusunod lang sa kalye at mga sementadong kalsada para sa nagmamadali. Pero lahat iisa lang naman ang patutunguhan—ang bayan ng Compostela (galing sa pangalang Latin na ang kahulugan ay kampo ng mga estrelya). Parang talinghaga sa biyahe ng tao patungong langit.

Nagwork-out daw muna si kuya nang halos tatlong buwan ng araw-araw na paglalakad dito sa atin sa Pilipinas para siguraduhing mabuo niya ang camino at makaabot sa Compostela na walang atrasan. Dumarating daw pala talaga ang sandali na medyo magsisimula nang masiraan ng loob ang peregrino, matutuksong umatras o mandaya at sumakay na lang ng bus o taxi. May sandaling mapapaisip ka daw—e para ke ba’t nagpapakapagod ako nang ganito sa paglalakad gayong aabot din naman ako sa Compostela kung sasakay ng eroplano o tren?

Pinlano pa nga raw ni kuya ang lahat ng pwede niyang gawin kung sakaling mainip siya sa paglalakad. May koleksyon na siya ng mga audio books at musika na pwede niyang pakinggan, may listahan ng iba’t ibang tema na pwede nilang pag-usapan habang daan, o mga alaala ng nakaraan na pwedeng balikan sa halos walong dekada na ng buhay na kanyang pinagdaanan. Pero nang naroon na siya, nasabi niya sa sarili—ba’t pa ako pumunta rito para mag-isip o gumawa ng mga bagay na pwede ko ring gawin sa ibang lugar at oras? Kung narito na ako, bakit hindi ko pa ibigay nang lubos ang sarili ko sa sandaling ito? Sa bawat minuto, oras at araw ng paglalakad? Na ituon ang kamalayan sa bawat hakbang, sa bawat liko, sa bawat lakad. Na ituon ang paningin sa bawat puno na madaanan sa bawat kagubatan, sa bawat bulaklak, sa bawat kapilyang madaanan. Na ituon ang pandinig sa huni ng mga ibon at insekto, sa mga baka at kabayo, ituon ang pandama pati na sa amoy ng lupa, at ang panlasa sa bawat uri ng pagkaing matikman nila habang daan. Pagmamalay at pagmumulat, pagbabad sa karanasan, pagbubukas ng bawat pandama—iyon daw ang naging susi para sa kanya, hindi lang para matiis o mabata ang paglalakad kundi para mapagyaman ang buong karanasan ng camino.

Parang ganito ang binago ni Hesus sa katuruan niya sa ebanghelyo tungkol sa kaharian ng langit. Na hindi kailangang maghintay ng kamatayan o kabilang buhay para maranasan ang langit. Kaya pala sa itinuro niyang panalangin, hindi niya sinabi—makaabot nawa kami sa langit o makapasok nawa kami sa iyong kaharian. Hindi. Ang sabi niya: mapasaamin ang kaharian mo. Na kung susundin natin ang loob niya, kung sasambahin ang ngalan niya, kung paghahariin natin siya sa buhay natin, kung ang salita niya ang ating kakanin sa araw-araw, kung matuto tayong humingi ng tawad at magpatawad, kung tayo’y magpapakatatag sa pagharap sa mga tukso at paglaban sa masama, ang langit na pinapangarap natin ay maaari nang magsimula dito sa lupa.

Tama ang sabi ng sumulat sa tula na pinamagatang Caminante. Sabi niya sa Kastila, “Caminante no hay camino, se hace camino al andar.” Manlalakbay, walang daan; ginagawa ang daan sa mismong paglalakbay.”

IN JESUS’ NAME

 8,774 total views

Homily for Wed of the 13th Wk in Ordinary Time, 10 July 2024, 18th Episcopal Ordination Anniversary, Mk 10:1-7

On Thursday last week, the final day of the annual retreat of the CBCP, we has as main presider at the Eucharistic Celebration the Secretary of the Holy See’s Relations with States, Abp. Paul Gallagher. His homily was about AUTHORITY. If I may paraphrase his words, his message to us was, “Dear brother bishops, we have indeed received an authority when we were ordained as bishops. But we should never forget what that authority is about. It is not about lording it over the Church. It is rather about service.”

Today’s Gospel enumerates four concrete expressions of the authority that Jesus gives to the apostles, or the ones he sends: 1) the authority to exorcise, or get rid of spiritual pollutants, 2) the authority to facilitate healing from diseases, 3) the authority to seek out the lost within our reach, and 4) the authority to call attention to God already at work in our midst.
In Mark’s Gospel, these are repeated but differently at the last chapter in his version of the Great Commission. There is one phrase that recurs at each line, reminding the one being sent where his authority is really coming from: IN MY NAME. He will be empowered to do all of these, but only in His Name. Meaning, we who claim to have been sent lose our authority the moment we lose touch with the sender.

We have just come back from our 128th CBCP Plenary Assembly, which took place from Saturday last week, until yesterday, Monday. But our three days of plenary assembkly were preceded by a spiritual retreat. We spent four days of prayer and conversations in the spirit at the TRansfiguration Monastery in Malaybalay, Bukidnon. Days of keeping in touch with our Sender.
My episcopal anniversary, which I celebrate today, took place at the end of our July plenary assembly in 2006. It happened right on the day after the closing of our plenary assembly, so I had at least 70 bishops in attendance, headed by Cardinal Rosales (Lolo Dency) consecrating me to the episcopacy. The preacher was Cardinal Chito Tagle, and the co-presiders were Abp. Aniceto and Abp. Filoni.

Two unforgettable things happened at the laying on of hands, which I cannot explain until now. The first was—I heard a loud explotion right at the moment when Lolo Dency laid his hands on me, and I got jolted. I opened my eyes but I saw no reaction from the bishops who were lining up to also lay hands on me. I began to panic wondering what was going on. But it happened again and again as each bishop lined up to lay hands on my head. Since I seemed to be the only one hearing it, I began to worry if it was a sign that I was going to pass out. I called on the name of Jesus and the exploding sound became weaker and weaker until the last one sounded like a soft pop.

The second unforgettable incident had to do with the open Book of Gospels which two assisting deacons held above my head as prescribed by the Rite of Ordination. The two deacons were both short in stature—almost about my height while kneeling down. I noticed that, as Cardinal Dency Rosales said the long prayer, the hands of the deacons began to shake because of the weight of the Book of Gospels clad in metal. The Book was supposed to be a few inches above my head. It must have been too heavy for the both of them that they allowed its weight to rest on my head. For the first time in my life, I felt the weight of the Word of God pressing heavily on my head that my body began to tremble. That feeling comes back to me each time I feel reluctant to preach and I get reminded by St. Paul’s words, “Woe to me if I don’t preach the Gospel.”

I can’t believe that it’s been eighteen years since that day in 2006. The years have passed so quickly by. Here I am still overwhelmed every now and then by the immensity of the task entrusted to me—a huge responsibility nobody in his right mind would ambition for himself. The explosions I heard on that day still ring inside me. But the Gospel whose weight I carried on my head, which made my shoulders shake, is now much lighter. It is made light by the One in whose sweet name I have been sent to exorcise, to heal, to reach out, to bring about God’s reign. I can do none of these except in Jesus’ name. To him be all the power and the glory and the praise, forever and ever. Amen.

KATATAGAN

 4,100 total views

Homiliya para sa Huwebes sa Ikalabindalawang Linggo ng Karaniwang Panahon, 27 Hunyo 2024, Mat 7:21-29

“Malapit na ang giyera!” Ito ang babala ng mga propeta sa Jerusalem. Pero walang sumiryoso sa babala nila. Hanggang minsan isang araw bigla na lang nagkatotoo. Ang katuparan ng malagim na hula ay ang malungkot na kuwentong narinig natin sa unang pagbasa. Tungkol ito sa unang paglusob ng Babilonia sa Jerusalem. Mahigit daw sa sampung libo ang mga Hudyong binihag nila at dinala sa Babilonia at ginawang mga alipin, kasama na ang mga kapamilya ng hari, gayundin ang mahigit sa pitong libong mga sundalo at mga skilled workers. Nilusob din daw nila ang templo at nilimas ng Haring Nebuchadnessar ang lahat ng ginto sa loob ng templo. Walang nabanggit ang awtor tungkol sa pinakamahalagang kayamanan sa loob ng templo—ang “ark of the covenant” o kaban ng tipan. Pero ang halaga nito para sa bayan ay hindi naman dahil sa ginto na nakabalot dito kundi sa nilalaman nito. Kahit ang laman nito sa loob, mula sa mata ng mga mananakop ay simbolo lamang—dalawang tapyas ng bato na kinasusulatan ng sampung utos ng Diyos. Sigurado ako, walang halaga ito para kay Haring Nebuchadnessar, pero para sa bayan, ito ang totoong pundasyon ng templo. Hindi ang mga batong pinagsulatan at hindi rin ang mga letrang nakasulat, kundi ang diwa nito—ang tipanan sa pagitan ng Diyos at ng bayang Israel, na nakalimutan ng mga Haring sumunod kay David, kaya’t nawala na rin sa alaala ng buong bayan at siyang naging dahilan kung kaya’t gumuho at tuluyang nawasak ang kanilang bansa at biglang napailalim sa mga dayuhang mananakop.

Magandang palaisipan ito para sa atin lalo na sa mga panahong ito ng tension na kinakaharap ng ating bansa sa konteksto ng hidwaan sa pagitan ng dalawang kilala nating kapangyarihang pandaigdigan. At malinaw na ang puno’t dulo nito ay may kinalaman, hindi sa atin, kundi sa isang karatig-bansang nanganganib na dumanas sa pinagdaraanan ngayon ng Ukraine. Ito ang ikinababahala nating lahat ngayon at nagiging dahilan ng matinding pangamba na baka bigla na lang tayong masangkot sa isang malagim at madugong digmaang pandaigdigan.

Ang orihinal daw na kahulugan ng krisis sa salitang Griyego ay pagkilatis o pagpapasiya. Kahit negatibo ang pakahulugan dito, pwede ring tingnan ang krisis bilang positibo, bilang pagharap sa mga bagong oportunidad na magdedepende sa ating desisyon, at maaaring magsilbing daan patungo sa mga bagong sitwasyon na magpapatatag sa atin. Dito naman natin iugnay ang pagbasang narinig natin sa ebanghelyo: tungkol sa larawan ng pagtatayo ng bahay bilang talinghaga tungkol sa pakikinig sa salita ng Diyos.

Sa Roman culture, tatlo daw ang pamantayan para masabi kung ang isang gusali ay halimbawa o hindi ng good architecture: Maganda ba ito? Magagamit ba ito nang mabuti ng nagpapatayo? Matatag ba ito? Kung minsan nakatutok tayo sa ganda at silbi o gamit nito, nakakalimutan naman nating itanong—mananatili ba itong nakatayo sa panahon ng pagsubok, tulad ng mga bagyo, lindol, at baha? Ganoon ang paglalarawan ng awtor sa mga tagapakinig ng Salita ng Diyos. Na hindi pa matatag ang tagapakinig ng salita ng Diyos kung pa niya ito napaninindigan o naisasagawa. Para itong nakatayo sa buhangin, madaling gumuho at mawasak sa panahon ng kalamidad.

Ang tunay na nagpapatatag sa atin ay wala sa labas kundi nasa loob natin. Ito ang paalala ng ebanghelyo. Kapag natututuhan natin isaloob ang kalooban ng Diyos at isagawa o isabuhay ito, noon pa lang tayo tunay na lumalakas at tumatatag. Mas nakakayanan nating humarap sa mga pagsubok ng buhay. Sabi nga ni San Pablo: “Ginigipit ngunit hindi nalulupig, naguguluhan pero sa pag-asa hindi nawawalan, inuusig pero hindi pinababayaan, sinasaktan ngunit hindi napapatay…. Iyan daw ang dahilan kung bakit hindi siya pinanghihinaan ng loob; na kahit humina ang pangangatawan , walang makapipigil sa paglakas ng aming espiritu.” (2 Cor 4:8-9,16)

 

THE HEART AND THE EYE

 4,623 total views

Homily for Friday of the 11th Wk in Ordinary Time, 21 June 2024, Mt 6:19-23

Today’s Gospel makes me understand the expression, “His heart is in the right place.” The idiom is understood to mean “He has good intentions despite his flaws and mistakes.” Or “He has shortcomings but he is sincere and well-meaning.” We are still reading from the Sermon on the Mount in Matthew, and in today’s gospel reading, Jesus says, “Where your treasure is, there also your heart must be.” Jesus is basically telling his disciples that a human being’s heart should beat only for people, never for things or material possessions. You don’t LOVE MONEY and USE PEOPLE. No. You USE MONEY and LOVE PEOPLE. To set your heart on passing things especially money is wrong; that’s when you have your heart in the wrong place.
There is still a second analogy in the Gospel: this time about the eye. It makes us understand another idomatic expression, “The eyes are the windows of the soul.” You want to know what is inside a person? It’s not enough to listen to his words or to interpret his body language. Look rather into the person’s eyes. It is through the eyes that we are able to get a glimpse of what’s in the heart. Maybe that is why Nora Aunor is regarded as an excellent actress. She can express her deepest emotions through her eyes.
Here, the Gospel says the eye is the lamp that brings light to the soul. But what can we do when the lamp is busted? Then it gets really dark inside ourselves. In Myanmar, they sell little amulet-looking ceramic pendants with the design of an eye in the middle. They call it a charm or a protection from the “evil eye”. In our own indigenous culture, I think this is what we call usog. With one look of an evil eye, they say you can get sick. And so we sometimes warn people in Tagalog, “Makuha ka sa tingin.” In English they also say this, “If looks can kill, you would long have been dead.”

Heart and eye—I think these two symbols are related. The eye can only bring light to the soul if the heart is in the right place. Did not the fox disclose this as a secret to his friend the Little Prince? He said, “It is only with the heart that one can see rightly; what is essential is invisible to the eye.” If the heart is full of hatred and resentment, of fears and anxieties, of envy and jealousy, what do you expect the eyes to see? They will not see blessings to be grateful for, or God’s hand at work in everyday life. They will direct the soul to be hateful, resentful and envious.

Very much like the characters that we heard about in our first reading, that shockingly violent passage in the second book of Kings about the power struggles in the royal families of ancient Israel and Judah, about what happened after the seventy sons of King Ahab were beheaded and their heads were put in a basket and delivered to King Jehu and the subsequent murder of the relatives of Ahaziah, and the gruesome massacre of Baal priests and prophets, and about the Queen mother Athaliah ordering the death of of the rest of the royal family after her son Ahaziah had died. I could not even get myself to say “Thanks be to God” after listening to that bloody passage from the first reading.

The moral is, we must take care to make sure that our hearts are in the right places if we want our eyes to give light to our souls and not doom us to a life of darkness.

GOD THE FARMER

 6,122 total views

Homiliya para sa Ika-11 Linggo ng Karaniwang Panahon, 16 Hunyo 2024, Mk 4:26-34

Dalawang punto lang ang mungkahi kong pagnilayan natin tungkol sa mga talinghagang narinig natin sa ebanghelyo ngayon. Una, ang Diyos ang magsasaka, ang salita niya ang binhi. Pangalawa, tayo mismo ay para ding mga binhi.

Simulan natin sa una. Ang Diyos ang magsasaka, ang salita niya ang binhi. Ito rin naman ang binigay na paliwanag sa naunang talinghaga dito rin sa chapter 4 ni San Markos tungkol sa iba’t ibang klaseng lupa na binagsakan daw ng mga binhing inihasik ng isang magsasaka. Na katulad din daw ng iba’t-ibang klaseng tagapakinig ng Salita ng Diyos.

Binhi, lupa, paghahasik, pareho pa rin ang mga detalye ng kasunod na dalawang talinghaga na binasa naman natin ngayon, pero iba ang ipinupunto. Sa tingin ko para sa amin ang kuwentong ito, lalo na sa mga tagapangaral ng Salita ng Diyos. Na sa huling suma, ang tunay na magsasaka ay ang Panginoon. Nakikitrabaho lang kami. Ang tunay na magsasaka na nagpapalaki, nagpapatubo at nagpapabunga sa binhi ng salita ay hindi naman kami. Sabi nga ng talinghaga, matapos na maghasik ng binhi ang tagahasik, pwede na siyang matulog at maghintay.

Hindi naman kami kundi siya—ang Diyos mismo—ang nagtatayo ng kanyang kaharian o nag-aalaga sa pananim. Siya talaga ang magsasaka. May papel nga kami pero hindi rin pala kami dapat masyadong maging mapapel na para bang depende na ang lahat sa amin. Na ang tahimik at kusang pagtubo ng mga binhi at unti-unting pag-usbong at paglago nito ay hindi na sa amin nakasalalay. May nangyayaring proseso na lampas sa imahinasyon nating lahat. Ang trabaho namin bilang mangangaral, ay ang maghasik at umalalay.

Sabi ni San Pablo sa ating ikalawang pagbasa, “Ang mga lakad natin sa buhay ay dapat gabayan, hindi lang ng paningin kundi ng pananampalataya.” Kahit malinaw ang ating paningin, hindi lahat ay nakikita natin. Ang ibang mga bagay na magkakaroon ng kinalaman sa pagtubo at pagbunga ng naitanim, o sa maaaring ikasira nito ay lampas na sa atin. Hindi natin lubos na nakikita, pero napagmamasdan natin. Kung minsan ang sobrang pakikialam ay nakakasira din, nakakaistorbo at nakakapigil sa proseso ng pagtubo at pamumukadkad. Importante ang magkaroon tayo ng kababaang-loob na magmasid lang at tumanggap na hindi natin kontrolado ang lahat ng bagay. Kasabihan nga natin, pag ginawa mo na ang lahat, ang kasunod ay ipagpasa-Diyos na natin.

Ngayon naman, ang pangalawang punto: tayo mismo ay parang mga binhi rin. Pagmasdan ang isang binhi. Ang nakikita natin ay ang pabalat, pero ang tunay na importante ay nasa loob—ang hindi natin nakikita. Katulad ng palay. Ang binhi ay ang bigas na nasa loob. Na pwede palang mangyari kung minsan na ang inaakala mong palay, na mukha naman talagang palay ay wala palang laman; ito’y ipa na lamang. Akala ko noon lahat ng butil na inaani ng magsasaka ay palay. Ang iba pala ay ipa, hindi nagkakalaman dahil nagkulang sa pataba at patubig. Kapag tinahip hindi babagsak sa bilao, ililipad ng hangin dahil nga walang laman. Sayang pala ang pagod ng magsasaka kapag hindi nagkalaman ang palay niya. Parang tayo din—pwedeng tumubong parang palay na hindi nagkalaman sa loob kung nabuhay na walang layunin.

Sa ating ikalawang pagbasa, sinabi rin ni San Pablo “Malakas ang loob natin na lumabas sa ating kinalalagyan, upang magkamit ng gantimpala.” Parang inilalarawan naman niya ang palay na nagkalaman. Na ang susunod na hamon ay ang makalabas ang laman na ito—ang iba para magpakain at magpabusog, ang iba naman, para matanim at magbunga ng mas marami pang makakain.
Ang naiisip ko dito ay ang sinabi rin ng Panginoon sa Juan 12, kung saan binigyan ng positibong kahulugan ang pagkahulog at pagkamatay: “Maliban lang kung ang butil ng trigo ay mahulog at mamatay, mananatili itong nag-iisa.” Ganyan nga naman ang misteryo ng pagtatanim. Ang pagkahulog at pagkalibing ng binhi ay bahagi ng proseso na kailangan mangyari para makalabas ang laman ng binhi upang tumubo, mamukadkad at magbunga. Sa una, tayong mga tao ay parang mga binhi rin, parang bigas na nakabalot ng ipa, nakakulong sa loob, nakatuon sa sarili. Ganyan naman ang tao sa una—naghahangad ng ikagaganap ng sariling kaligayahan, nagsusumikap na matupad ang pansariling layunin, makasarili ang dating. Hanggang sa matutong magmahal, maghangad ng layuning lampas sa sarili, natututong magparaya, magbigay, magbahagi, lumabas sa sarili. Kung kailan lumalabas sa sarili, mas lalong umuunlad ang pagkatao.

Dahil Father’s day ngayon, iugnay natin sa karanasan ng lahat ng mga nagsusumikap na maging mabuting ama sa kanilang mga anak. Parang magsasaka din ang mga tatay. Hindi natatapos ang gawain nila sa paghahasik ng binhi kung saan-saan. Hindi naman lahat ng biological fathers ay natututong maging mabuting ama. Ako nga binabati rin ng Happy Father’s day, kahit hindi ako biological father ninuman. Dahil father din ang tawag sa amin—mga alalay ng Diyos Ama, mga katulong ng tunay na magsasaka sa pagpapalago sa kanyang mga pananim upang ito’y magkalaman, mamunga nang sagana para sa kaharian ng Diyos. Sana huwag nating kalimutan sa araw na ito na pasalamatan ang Ama ng lahat ng mga Ama—ang Diyos na pinagmulan ng buhay nating lahat.

1

GO OUTSIDE!

 6,966 total views

Homily for Friday of the 10th Week in Ortdinary Time, 14 June 2024, 1 Kings 19; Mt 5:27-32

Like I told you yesterday, the drama in the life and mission of the prophet Elijah—which has been read from the first book of Kings for the past few days now—continues today with chapter 19. And the setting is in a cave at Mount Horeb, otherwise called Mount Sinai. I imagine myself being in the position of the prophet Elijah and reacting to God’s tall order to “GO OUTSIDE!” What did he mean? Was he asking me to allow myself to be arrested by the soldiers of the king and his wicked wife, Queen Jezebel? Here’s what I would said in answer to God, if he asked me, “What are you doing here? “

I’d say: “Lord, you know why I am here. I am taking refuge in the shelter of your holy cave where Moses first met you. Why are you telling me now to go outside? Don’t you see what’s going on out there? A storm has just passed by; boulders have rolled down the hills because of a landslide triggered by an earthquake. At the moment there’s a brush fire razing down the whole forest. And you tell me to go outside? Are you not my Shepherd anymore? Do you no longer care anymore about me, a member of your flock whom you used to lead in verdant pastures. Here I am, about to be devoured by the false shepherds who rule over our people and who have forsaken you! Protect me Lord, my Shepherd, let me stay in the comfort of this cave, safely guarded by your rod and your staff.”

But I also imagine God saying, “Why inside, Elijah? The safety of this cave is not your place. My sheep are outside, dispersed. They have been taken over by false shepherds who are more violent than lions and bears. Many of them are hungry, injured and lost. Will you please shepherd them again for me? They need to hear my voice through you. Yes, I once appeared to Moses inside this very cave. I allowed him to have a glimpse of the fire burning in my heart for my hapless people who were being oppressed as slaves in Egypt. He was like you when I first met him, running away from trouble, sheltering in the comfort zone of Midian, so I led him inside this cave. After revealing my pain to him, I asked him to go out, back to Egypt, to set my people free. I asked him bring them to this cave, and to stand guard outside by its mouth, to be the gate himself, to keep my people safe and secure.
Our first reading today makes me understand what Jesus meant in John 10, in that second half of the passage about the Good Shepherd, where he switches images, from being a “Good Shepherd” to being the “Gate for the sheep”. We are told that caves were the places of refuge where shepherds kept their sheep from storms, from landslides caused by earthquakes, and from brush fires. There, a shepherd would guard his sheep with his very life by setting himself outside, by the mouth of the cave with a clear message to predators: “Dare to come near my sheep, all right, but over my dead body.”

This must be what Pope Francis is trying to say to the Church: to stop behaving like a mindless herd or a flock to be protected if we truly take part in the life and mission of our Good Shepherd. His message to us is the same: “Stop staying inside the comfort zone of your parish churches and institutions; go out! Go outside and there, after having struggled with the typhoon and the earthquake and the fire, my spirit will come upon you like a soft breeze to restore your strength and your courage, so that with Christ you can stand by the door and serve as the very gateway to those you have secured inside the cave, to be ready to lay down your life for the last, the least and the lost, the ones for whom my heart is burning with compassion.

MAGDILANG ANGHEL

 5,221 total views

Homiliya para sa Misang Paggunita kay San Antonio de Lisbon, 13 Hunyo 2024, Mt 5:20-26

“Magdilang-anghel ka nawa!” Ito ang sinasabi natin sa Pilipino pag may binigkas na hula ang iba na ibig nating magkatotoo. Isang taong may dilang anghel, ito ang turing ng mga taga-Padua kay San Antonio dahil sa tindi ng kanyang pamamahayag sa salita ng Diyos. Sa office of the readings para sa morning prayers sa araw na ito ng paggunita kay San Antonio, humugot ako ng inspirasyon mula sa isang homily ni San Antonio na isang importanteng paalala lalo na sa mga tagapangaral ng Salita ng Diyos. Sabi ni San Antonio, “Sa Espiritu kumukuha ang apostol ng ipinahahayag niyang salita. Mapalad ang tagapangaral kung ang mga salita niya ay sa Espiritu nanggagaling at hindi lang sa kanya. May mga taong nagsasalita batay sa idinidikta ng sarili nilang karakter ngunit nagnanakaw ng salita mula sa ibang tao at nagkukunwaring kanila ito para maparangalan sila.’”

“May sinasabi ang Panginoon tungkol sa ganyang mga tagapangaral, ayon kay Propeta Jeremias 14:14-15. ‘Hindi ako natutuwa sa mga propetang nagnanakaw ng aking salita mula sa isa’t isa. Hindi ako natutuwa sa mga propetang bumibigkas ng kasinungalingan sa pangalan ko. Hindi ko sila sinugo at hindi ako nagsalita sa kanila. Hindi galing sa akin ang mga pangitaing sinasabi nila sa inyo; walang kabuluhan at mga kathang-isip lang ang mga ipinahahayag nila. Inililigaw nila ng landas ang aking bayan. Kaya ako, ang Panginoon, ay nagsasabing, parurusahan ko ang mga sinungaling na propetang iyan. Sinasabi nilang walang darating na digmaan o taggutom sa bansang ito, pero sila mismo ay sa digmaan at taggutom mapapahamak.’”

Ito rin ang tema ng ating mga unang pagbasa mula pa kahapon: ang paninindigan ni Elias para kay Yahweh, Diyos ng Israel, laban sa mga sinungaling na propeta ng mga diyos-diyosang Baal at Asherah. Narinig natin kahapon ang tungkol sa ginawang mga padasal, pasayaw, padugo at iba pang mga pakulo ng mga huwad na propeta na wala namang bisa kahit na ano, walang epekto ni katiting. Sa unang pagbasa naman ngayon, sa gitna ng krisis ng tagtuyot at taggutom, umakyat ng bundok si Elias at nagdasal ng ulan, kahit alam niyang tinutugis siya ng Hari Ahab, dahil siya na lang ang huling propetang natitirang buhay sa Israel. Magpapatuloy pa hanggang bukas ang dramang ito.

Sa ebanghelyo, nililinaw ng Panginoon sa kanyang aral sa bundok ang tunay na pinagmumulan ng kapangyarihan ng salita na wala sa mga Eskriba at Pariseo, hindi galit at panghuhusga kundi kababaang-loob. Pagiging handang magsisi at makipagkasundo. Sa ating aklamasyon kanina sa aleluya, isinuma ng Panginoon ang lahat ng kautusa sa iisa na lang: “pag-ibig sa isa’t isa tulad ng pag-ibig ni Kristo sa atin.” Kaya pala nasabi minsan ni San Pablo sa kanyang Unang Sulat sa mga Taga-Corinto 13:1-2, “Kahit makapagsalita ako sa ibaʼt ibang wika ng mga tao at ng mga anghel, kung wala naman akong pag-ibig, para lang akong batingaw na umaalingawngaw o pompiyang na nag-iingay. Magkaroon man ako ng kakayahang magsa-propeta at ng pang-unawa sa lahat ng lihim na katotohanan at lahat ng kaalaman, kayanin ko mang ilipat ang mga bundok sa laki ng aking pananampalataya, kung wala naman akong pag-ibig, wala akong kabuluhan.“

SAN ANTONIO DE LISBON

 9,434 total views

Homiliya para sa Bihilya sa Kapistahan ni “San Antonio de Padua,” Miyerkoles sa Ikasampung Linggo ng Karaniwang Panahon, 12 Hunyo 2024, Mat 5, 17-19

Salamat sa Marian pilgrimage ng Kaparian ng Kalookan, bukod sa dalaw namin sa lugar na pinangyarihan ng aparisyon ng Birhen sa Fatima, nakadalaw din kami sa bayan ng ating Mahal na Patron na kilala natin bilang San Antonio de Padua. Hindi pala siya taga-Padua sa Italia; taga-Lisbon pala siya, ang capital ng Portugal. Si Pope Francis nga mismo ang tumawag pansin tungkol sa tunay na nationality niya, at nagtama sa maling akala ng marami na siya ay Italiano; Portugues pala siya. Pero totoong doon sa Padua siya sumikat at nakilala nang husto dahil sa pangangaral niya kay Kristo, na napakatindi ng naging epekto sa mga nakarinig sa kanya.

“Patron saint of the Lost” ang turing sa kanya ng mga Katoliko. Sa Tagalog, maraming posibleng translation para sa LOST: pwedeng NAWAWALA, pwedeng NAGWAWALA, at pwede ring NAWAWALAN (lost things, lost people, and losers). At totoong marami daw natulungan si San Antonio sa mga taong nakaranas ng PAGKAWALA, PAGWAWALA, AT PAGKAWALAN.

Noong huling biyahe ko sa Amerika, pauwi na sana ako Pilipinas, sakay ng kotse ng bunso kong kapatid para ihatid sa airport ng Los Angeles nang maisip kong kapain ang suot kong jacket at mapansin na wala sa bulsa ang aking passport. Namutla ako at nagpanic kaagad. Napansin ng kapatid ko. “Passport mo?” tanong niya. Sabi ko, “Dito ko lang nilalagay sa bulsa ng jacket ko. Pero ngayon wala dito. Di kaya nahulog?” Napatingin siya sa akin. Sabi niya, “Isipin mong mabuti kung saan mo huling inilagay, baka na-misplace mo lang.” Pagdating sa parking ng airport binulatlat ko lahat, wala talaga. Pumunta ako sa booking desk at sinabing palipad sana ako sa flight na iyon pero lost ang passport ko. Advice nila: punta daw ako sa Consulate sa LA, ireport agad ang lost passport at humingi ng termporary travel document at ire-rebook nila ang ticket ko.

Siyempre, hindi ako nakasakay. Bumalik kami sa bahay, hanap nang hanap kung saan saan. Wala talaga. Dumating ang ate ko, siya naman ang tumulong para makapasok ng trabaho si bunso at makapunta kami sa Consulate. Habang daan, sa kotse, nagdasal ako sa Panginoon at humingi ng tulong kay San Antonio. Matapos makapagdasal, sabi ko kay ate, “Dito ko lang naman sa bulsa ng jacket kong pambiyahe laging nilalagay ang passport ko. Baka nahulog sa airport doon pa sa Orlando na pinanggalingan ko. Kasi nainitan ako bago pa ako sumakay doon, kaya hinubad ko muna ang jacket ko at isinuot ko lang ulit pagdating sa LA, noong sunduin mo ako.” Sabi ni ate, “Teka, Americana ang suot mo noong dumating ka, hindi jacket. Sabi ko pa nga, ang formal ng itsura mo.” Sabi ko, “A, oo nga. Kasi dumiretso na agad ako sa airport pagkatapos ng Conference at nasa lobby na ang bagahe ko, kaya mula sa Orlando, hindi jacket kundi Americana ang suot ko.” At noon lang bumalik ang sandaling nawala sa alaala ko: inilipat ko pala ang passport ko mula sa bulsa ng jacket at nilagay sa bulsa ng Americana na suot ko pagdating sa LA at isinabit sa coat closet sa bahay ni bunso, at nakalimutan kong isama sa inimpake ko, dahil ngayon jacket na ang suot ko.

Tawag agad ako sa bahay ng bunsong kapatid, nandun ang anak niya, “Hi Reece, would you kindly check if my black suit is inside your closet next to the entrance door, and if my passport is in its pocket?” Di niya binitawan ang cellphone, “Yes, Tito Ambo, your black suit is here. Yes, your passport is in its left pocket.” Ay salamat, San Antonio! Ano ang nawala na tinulungan niya akong matagpuan? Ang focus o composure ko. Inalis muna ang panic o pangamba para maibalik sa alaala ko ang naiwan na Americana. Hindi pala passport ang pananadaliang nawala kundi memory, alaala.

Madalas mangyari ang ganoon sa atin. Ganyan sa ating first reading. Parang nawala na sa alaala ng Israel ang kanilang Diyos na si Yahweh. Dahil sa takot nila sa hari na sunud-sunuran kay Reyna Jezebel na sumasamba sa Diyos-diyosan na si Baal. Dahil pinapatay ni Jezebel ang lahat ng propeta at wala nang natira kundi si Elias, at ang ipinalit ay mga bulaang propeta ni Baal. Kung ano-ano pang gimmick ang ginawa ng mga propeta ni Baal pero walang epekto; nahibang lang sila at lalong nawala sa sarili pero walang Diyos na tumanggap sa mga alay nila. Si Elias, tumahimik lang at nanalangin; sapat na iyon para sumiklab ang apoy mula sa langit at upang mawala rin ang pagkahibang ng bayang Israel at matagpuan nilang muli ang Diyos na tinalikuran nila.
Sa ebanghelyo, ito rin ang punto ni Hesus. Hindi daw siya dumating para pawalan ng bisa ang batas kundi para tuparin ito. Wala nang natira kundi letra ng batas na hindi na nagpapalaya; naging parang pabigat na lang ito sa buhay nila. Ang tunay na nawala na siyang mas importante ay ang DIWA NG BATAS. Ito rin sana ang maging panalangin natin para sa mga mambabatas ng ating bansa ngayong pinagtatalunan nila ang Absolute Divorce Bill. Madali lang naman ang gumawa ng batas, pero kapag diwa ang nakalimutan, kahit batas ay pwedeng maging sagabal o hadlang imbes na maging tulog para ikabubuti ng nakararami. Si San Antonio naman ay natuto lang sa tunay Panginoon na tumutulong sa mga nawawalan, humahanap sa mga nawawala, at umaalalay sa mga nagwawala.