Veritas PH

The WORD. The TRUTH.

Buwan ng mga Katutubong Pilipino

SHARE THE TRUTH

 83,785 total views

Mga Kapanalig, itinalaga ang Oktubre bilang Buwan ng mga Katutubong Pilipino. Ang tema ng pagdiriwang sa taóng ito ay “Mga Katutubo at Katutubong Dunong: Pahalagahan, Pangalagaan, at Parangalan.” Binibigyang-diin ng temang ito ang pagkilala at pagtataguyod sa mahalagang papel sa buhay ng ating bayan ng mga katutubo at ng kanilang mga kaalaman at kaugalian. 

May halos 17 milyong katutubo sa Pilipinas. Binubuo nila ang nasa 12% hanggang 15% ng ating populasyon. Kabilang sila sa mahigit 110 na ethno-linguistic groups at matatagpuan sa 65 na probinsya. Ayon sa National Commission on Indigenous Peoples (o NCIP), karamihan o 63% sa kanila ay nasa Mindanao; 34% ay nasa Luzon at 3% naman ay nasa Visayas. 

Kinikilala ang mga katutubo bilang pinakamahuhusay na tagapagtanggol ng ating kalikasan. Sila ay tinaguriang “on-site stewards” sa pagprotekta sa ating mga likas na yaman. Sa Pilipinas, ayon sa United Nations Development Programme, halos 1:1 ang ratio ng Key Biodiversity Areas (o KBA o mga lugar na itinalaga bilang sagana sa iba’t ibang nilalang) at ng ancestral domains (o mga lupang ninuno ng mga katutubo). Ibig sabihin, malalim na magkaugnay ang KBA at ang presensya ng mga katutubo sa mga lugar na ito. Dagdag pa rito, may mga KBA sa bansa na hindi pa itinatalagang protected area ngunit ancestral domain. Ang mga kaalaman, sistema ng pamumuhay, at kaugalian ng mga katutubo ay malalim na nakaugat sa kanilang kultura at paniniwala. 

Gayunman, patuloy na isinasantabi ang mga katutubo. Tinalakay natin sa isang editoryal kamakailan ang kuwento ng mga katutubo sa Bugsuk Island sa bayan ng Balabac sa Palawan. Noong Hunyo, sinugod at pinalalayas sila ng mga armadong lalaki. Ayon sa mga katutubo, ang mga lalaki ay tauhan ng San Miguel Corporation na may itinatayong tourism area doon. Itinanggi naman ito ng korporasyon. 

Hanggang ngayon, nasa Metro Manila ang ilang katutubo mula sa Bugsuk. Patuloy silang nakikipagpulong sa mga ahensya ng pamahalaan. Bumibisita sila sa mga paaralan at nakikipag-usap sa mga NGO para ipaalam ang kanilang laban at para humingi ng suporta. Gusto nilang itigil na ang marahas na pagtataboy sa kanila sa isla nang payapa silang makapamuhay doon. 

May tatlong pangunahing dahilan sa likod ng panawagan ng mga katutubo mula sa Bugsuk. Una, para sa kanila, ang lupa at dagat ay buhay. Sa mga ito nakasalalay ang kanilang kabuhayan gaya ng pagsasaka at pangingisda. Pangawala, kakabit ng kanilang pagkakakilanlan (o identity) at kultura ang isla at lupang ninuno. Anila, ito ang kanilang pinagmulan at ito ang kanilang magiging kinabukasan. Panghuli, ipinaglalaban lamang nila ang kanilang mga karapatan. Maninindigan daw sila para sa kanilang karapatan sa lupaing ipinasa sa kanila ng kanilang mga ninuno at nais na ipasa sa susunod nilang salinlahi.

Ang mga dahilang inilatag ng mga katutubo sa Bugsuk ay alinsunod sa mga turo ng Simbahan. Naniniwala ang ating Simbahan na ang ugnayan ng mga katutubo sa kanilang lupain at kapaligiran ay pundasyon ng kanilang pagkakakilanlan. Batid ng Simbahan ang mga banta ng mga makapangyarihang interes na kinakamkam ang mga lupaing ninuno at isinasantabi ang mga karapatan ng mga katutubo. Kaya’t kasama ng mga katutubo, nananawagan din ang ating Simbahan na protektahan at kilalanin ang karapatan nila.

Mga Kapanalig, pakinggan natin ang paalala sa Mga Kawikaan 31:8: “Ipagtanggol natin ang mga ‘di makalaban, ipaglaban ang kanilang karapatan.” Ngayong Buwan ng mga Katutubong Pilipino, pakinggan natin ang boses ng mga kapatid nating katutubo. Pahalagahan, pangalagaan, at parangalan natin sila. Mag-uumpisa ito sa pagkilala, lalo na ng gobyerno, sa kanilang mga karapatan. Sa ganoong paraan, magiging makabuluhan ang pagdiriwang na ito para sa kanila. 

Sumainyo ang katotohanan. 

ads
2
3
4
previous arrow
next arrow

Veritas Editorial

Rev. Fr. Anton CT Pascual

Rev. Fr. Anton CT Pascual

President of Radio Veritas

Pagtulong na gumagalang sa dignidad

 30,622 total views

 30,622 total views Mga Kapanalig, bumuhos ang tulong sa mga kababayan nating lubhang naapektuhan ng Bagyong Kristine. Mula sa mga pribadong indibidwal at organisasyon hanggang sa mga ahensya ng ating gobyerno, sinubukang maparatingan ng tulong ang mga pamilyang nawalan ng bahay, kabuhayan, at maging ng mga mahal sa buhay. Nakalulungkot lang na may mga pulitikong sinamantala

Read More »

Mental Health Awareness Month

 61,761 total views

 61,761 total views Mga Kapanalig, ang buwan ng Oktubre ay Mental Health Awareness Month. Layunin nitong bigyang-pansin ang mga usaping may kinalaman sa mental health at labanan ang stigma o mga negatibong pagtingin tungkol sa sensitibong paksa na ito.  Ang mental health ay state of wellbeing o kalagayan ng kagalingan ng isang indibidwal kung saan naaabot

Read More »

Pananagutan sa kalikasan

 67,346 total views

 67,346 total views Mga Kapanalig, pinaalalahanan tayo ni Pope Francis sa Laudate Deum tungkol sa realidad ng climate change: “It is indubitable that the impact of climate change will increasingly prejudice the lives and families of many persons. This is a global social issue, and one intimately related to the dignity of human life.” Climate change

Read More »

Salamat, mga VIPS

 72,862 total views

 72,862 total views Mga Kapanalig, nagpapasalamat ang ating Simbahan sa mga VIPS. Hindi po natin tinutukoy dito ang mga “very important persons”, isang katagang ikinakabit natin sa mga taong may mataas na katungkulan, may natatanggap na mga pribilehiyo, o mga sikat na personalidad. Pero maitutuing din na very important persons ang mga pinasasalamatan nating VIPS. Ang

Read More »

BAYANIHAN

 83,983 total views

 83,983 total views BAYANIHAN… Ito ay kumakatawan sa napakagandang kultura at kaugalian nating mga Pilipino…Kultura kung saan ang isang ordinaryong Pilipino ay nagiging bayani (heroes). Kapanalig, ibig sabihin ng BAYANIHAN ay “community service” o pagdadamayan, sama-samang pagtutulungan upang malampasan ang anumang kinakaharap na krisis at kalamidad… Pagtulong sa kapwa na walang hinihingi at hinihintay na kapalit

Read More »
catholink
Shadow
truthshop
Shadow

Related Story

Latest Blog
Rev. Fr. Anton CT Pascual

Pagtulong na gumagalang sa dignidad

 30,623 total views

 30,623 total views Mga Kapanalig, bumuhos ang tulong sa mga kababayan nating lubhang naapektuhan ng Bagyong Kristine. Mula sa mga pribadong indibidwal at organisasyon hanggang sa mga ahensya ng ating gobyerno, sinubukang maparatingan ng tulong ang mga pamilyang nawalan ng bahay, kabuhayan, at maging ng mga mahal sa buhay. Nakalulungkot lang na may mga pulitikong sinamantala

Read More »
Latest Blog
Rev. Fr. Anton CT Pascual

Mental Health Awareness Month

 61,762 total views

 61,762 total views Mga Kapanalig, ang buwan ng Oktubre ay Mental Health Awareness Month. Layunin nitong bigyang-pansin ang mga usaping may kinalaman sa mental health at labanan ang stigma o mga negatibong pagtingin tungkol sa sensitibong paksa na ito.  Ang mental health ay state of wellbeing o kalagayan ng kagalingan ng isang indibidwal kung saan naaabot

Read More »
Latest Blog
Rev. Fr. Anton CT Pascual

Pananagutan sa kalikasan

 67,347 total views

 67,347 total views Mga Kapanalig, pinaalalahanan tayo ni Pope Francis sa Laudate Deum tungkol sa realidad ng climate change: “It is indubitable that the impact of climate change will increasingly prejudice the lives and families of many persons. This is a global social issue, and one intimately related to the dignity of human life.” Climate change

Read More »
Latest Blog
Rev. Fr. Anton CT Pascual

Salamat, mga VIPS

 72,863 total views

 72,863 total views Mga Kapanalig, nagpapasalamat ang ating Simbahan sa mga VIPS. Hindi po natin tinutukoy dito ang mga “very important persons”, isang katagang ikinakabit natin sa mga taong may mataas na katungkulan, may natatanggap na mga pribilehiyo, o mga sikat na personalidad. Pero maitutuing din na very important persons ang mga pinasasalamatan nating VIPS. Ang

Read More »
Latest Blog
Rev. Fr. Anton CT Pascual

BAYANIHAN

 83,984 total views

 83,984 total views BAYANIHAN… Ito ay kumakatawan sa napakagandang kultura at kaugalian nating mga Pilipino…Kultura kung saan ang isang ordinaryong Pilipino ay nagiging bayani (heroes). Kapanalig, ibig sabihin ng BAYANIHAN ay “community service” o pagdadamayan, sama-samang pagtutulungan upang malampasan ang anumang kinakaharap na krisis at kalamidad… Pagtulong sa kapwa na walang hinihingi at hinihintay na kapalit

Read More »
Latest Blog
Rev. Fr. Anton CT Pascual

NINGAS-COGON

 80,023 total views

 80,023 total views KAPANALIG, ang salitang “NINGAS-COGON” ay tumutukoy sa ugaling Pilipino … Masigasig at masipag sa simula lamang, ngunit walang natatapos sa kalaunan (NEVER TO FINISH WHAT THEY STARTED). ANG “NINGAS-COGON” AY karaniwang maihalintulad sa mga “hearing in-aid of legislation” ng Kongreso na binubuo ng Mababa(Kamara) at Mataas(Senado) na Kapulungan ng Kongreso. Kadalasan, ang Kongreso

Read More »
Latest Blog
Rev. Fr. Anton CT Pascual

Pagtigil sa mother tongue-based education

 67,725 total views

 67,725 total views Mga Kapanalig, noong ika-10 ng Oktubre, naisabatas (o nag-lapse into law dahil hindi nilagdaan ni Pangulong BBM) ang Republic Act No. 12027 na ibinabalik sa wikang Filipino ang pagtuturo sa mga estudyante. Optional na lang ang paggamit sa tinatawag na mother tongue o ang nakagisnáng wika ng isang bata. Noong 2013, kasabay ng

Read More »
Latest Blog
Rev. Fr. Anton CT Pascual

Sa atin nakasalalay ang kalidad ng pulitika

 76,207 total views

 76,207 total views Mga Kapanalig, sa Catholic social teaching na Fratelli Tutti, binigyan ni Pope Francis ng positibong mukha ang pulitika.  Aniya, “[p]olitics… must make room for a tender love of others.” Ang pulitika ay dapat magbigay ng puwang para sa magiliw na pag-ibig sa iba. Ang ganitong uri ng pag-ibig, dagdag ng Santo Papa, ay

Read More »
Latest Blog
Rev. Fr. Anton CT Pascual

Mga bunga ng ating paglimot

 69,266 total views

 69,266 total views Mga Kapanalig, ibinasura ng Sandiganbayan ang kasong plunder laban kay dating Senador Juan Ponce Enrile. Nag-ugat ang kasong ito sa alegasyong sangkot siya sa maling paggamit ng kanyang pork barrel (o pondong natatanggap bilang senador) mula 2004 hanggang 2010. Aabot sa 172.8 milyong piso ang sinasabing naibulsa ng dating senador at kanyang mga

Read More »
Latest Blog
Rev. Fr. Anton CT Pascual

Pagkain para sa lahat

 76,190 total views

 76,190 total views Mga Kapanalig, ginugunita ngayong October 16 ang World Food Day. Ngayong 2024, ang tema ng World Food Day ay “Right to foods for a better life and a better future.” Ayon sa Universal Declaration of Human Rights, isa sa mga pangunahing karapatang pantao ang pagkain. Pero sinabi naman ng Food and Agriculture Organization

Read More »
Latest Blog
Rev. Fr. Anton CT Pascual

International Day of Rural Women

 73,284 total views

 73,284 total views Mga Kapanalig, ipinagdiriwang ngayong araw ang International Day of Rural Women. Sinimulan ang pagdiriwang na ito ng United Nations noong 2008 upang kilalanin ang rural women o kababaihan sa kanayunan. Patuloy na inaanyayahan ng UN ang mga bansang kasapi nito, kabilang ang Pilipinas, na magpatupad ng mga patakaran at programang magpapabuti sa kalagayan

Read More »
Latest Blog
Rev. Fr. Anton CT Pascual

KOOPERATIBA

 98,858 total views

 98,858 total views Ngayong October 2024, ipinagdiriwang sa Pilipinas ang National Cooperative month. Pagkilala ito sa napakalaking kontribusyon sa paglago ng ekonomiya ng bansa. Article 12 ng 1987 Philippine constitution ay kinikilala ang kooperatiba na modelo sa paglago o pag-unlad sa ekonomiya ng Pilipinas. Sa pinakabagong datos ng Cooperative Development of the Philippines o CDA, umabot

Read More »
Latest Blog
Rev. Fr. Anton CT Pascual

NCIP

 104,822 total views

 104,822 total views Ano ang mandate ng National Commission on Indigenous Peoples? The NCIP shall protect and promote the interest and well-being of the Indigenous Cultural Communities?Indigenous Peoples with due regard to their beliefs,customs,traditions and institutions. Sa culminations ng seasons of creation at national launching ng Indigenous Peoples month 2024 nitong buwan ng Oktubre, iginiit ng

Read More »
Latest Blog
Rev. Fr. Anton CT Pascual

FAMILY BUSINESS

 108,969 total views

 108,969 total views Kapanalig, ito ang nakakalungkot na katotohanan sa political system sa Pilipinas. Sa Pilipinas, napakahirap ang pagnenegosyo… dadaan ka sa matinding “red tape”, mula sa paghahain ng business permit, license at pagpapa-rehistro sa Securities and Exchange Commission. Taon ang ginugugol sa proseso ng pagnenegosyo sa Pilipinas bago mabigyan ng lisensiya ang isang ordinaryong mamamayan..mahabang

Read More »
Latest Blog
Rev. Fr. Anton CT Pascual

Walang kapatirang mapatutunayan ng karahasan

 115,585 total views

 115,585 total views Mga Kapanalig, sampung upperclassmen ni Horacio “Atio” Castillo III sa fraternity na Aegis Juris ang hinatulang guilty sa paglabag sa Anti-Hazing Act of 1995. Sinintensyahan sila ng habambuhay na pagkakagulong at pinagbabayad ng danyos sa pamilya ng biktima. Karaniwang initiation rite o tradisyong pinagdaraanan ng mga nais sumapi sa mga samahan ang hazing.

Read More »

Latest Blogs

Scroll to Top